Συνήθως γίνεται αντιληπτή με την ψηλάφιση ενός ή περισσοτέρων οζιδίων και στα δύο στήθη. Η συντριπτική πλειονότητα των οζιδίων του μαστού, περίπου το 85% είναι καλοήθη. Ωστόσο, κάποια μπορεί να είναι  και κακοήθη (καρκίνος μαστού). Συνεπώς, όταν μια γυναίκα διαπιστώνει την παρουσία ενός μικρού ογκιδίου, πρέπει να εξετάζεται από το γιατρό της. Οι περισσότερες γυναίκες έχουν μικροοζώδη υφή μαστών, κυρίως στο άνω έξω τεταρτημόριο. Η υφή αυτή είναι συνήθης και δεν σημαίνει ότι μια γυναίκα έχει υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού.

Εκτός από την περιστασιακή ενόχληση, όταν τα οζίδια στο στήθος δεν είναι ύποπτα για κακοήθεια, δε θεωρούνται επικίνδυνα. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι οι περισσότερες από τις ινοκυστικές αλλαγές δε συνεπάγονται υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Βέβαια ένας πυκνός σε ινοαδενικό στοιχείο μαστός, αποτελεί παράγοντα κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού.

Με ποια μορφή εμφανίζονται;

Πολλά από τα οζίδια του μαστού είναι κύστεις, δηλαδή ‘σακουλάκια’ γεμάτα με υγρό που ενδέχεται να αυξηθούν σε όγκο στο τέλος του εμμηνορροϊκού κύκλου της γυναίκας, όταν το σώμα κατακρατεί περισσότερο νερό. Ωστόσο, όλα τα οζίδια του μαστού δεν είναι κύστεις. Ορισμένα μπορεί επίσης να είναι καλοήθεις όγκοι που ονομάζονται ινοαδενώματα (μια κατάσταση που επηρεάζει κυρίως τις νέες γυναίκες). Οζίδια στο μαστό μπορεί επίσης να προκληθούν από λοιμώξεις (αποστήματα) ή σοβαρά τραύματα, να είναι το αποτέλεσμα συγκέντρωσης λιπώδους ιστού που ονομάζονται λιπώματα ή απόφραξης ενός γαλακτοφόρου πόρου και ονομάζονται ενδοπορικά θηλώματα. Σε ένα μικρό ποσοστό μπορεί να είναι καρκινικές αλλοιώσεις.

Ποια τα κυριότερα συμπτώματα και πως γίνεται η διάγνωση;

Σημεία και συμπτώματα της ινοκυστικής νόσου του μαστού περιλαμβάνουν ένα ή και περισσότερα οζίδια στους μαστούς που μπορεί να είναι επώδυνα, έκκριμα από τη θηλή και μαστοδυνία (ευαισθησία στους μαστούς).

Ορισμένες κύστεις είναι πολύ μικρές, ενώ άλλες μπορεί να είναι στο μέγεθος αυγού. Υπό την επίδραση πίεσης, οι μεγάλες κύστεις μπορεί να αλλάξουν ελαφρώς σχήμα και να μετακινηθούν κάτω από το δέρμα.  Τα περισσότερα ινοαδενώματα εμφανίζονται συμπαγή, είναι ελαστικά στην αφή, λεία, με ομαλά και σαφώς καθορισμένα όρια. Επίσης, τείνουν να είναι κινητά κάτω από το δέρμα.

Σε περίπτωση ψηλαφητού οζιδίου του μαστού, το κύριο μέλημα του γιατρού είναι να διασφαλίσει ότι δεν είναι καρκινικό. Εάν ο ασθενής παρουσιάζει ένα μεμονωμένο οζίδιο με χαρακτηριστικά κύστης, ο γιατρός μπορεί να παρακεντήσει την κύστη με μια λεπτή βελόνα, προκειμένου αν κρίνει, να στείλει το περιεχόμενο για κυτταρολογική εξέταση. Αυτό μπορεί εύκολα να πραγματοποιηθεί στο γραφείο του γιατρού κάτω από υπερηχογραφικό έλεγχο.

Οι περισσότερες γυναίκες δεν θα χρειαστούν ούτε τοπικό αναισθητικό. Όταν αναρροφηθεί το υγρό, συνήθως δε θα πρέπει να επανεμφανιστεί. Αν το υγρό περιέχει αίμα ή φαίνεται αφύσικο κατά οποιονδήποτε τρόπο, το δείγμα θα σταλεί στο εργαστήριο για ανάλυση. Αν, όμως, το οζίδιο δεν φαίνεται να είναι κύστη ή αν δεν είναι δυνατή η παρακέντηση, ο γιατρός πρέπει να ολοκληρώσει τον απεικονιστικό έλεγχο με μαστογραφία, υπερηχογράφημα, εντοπιστική μαστογραφία ή ακόμα και μαγνητική τομογραφία μαστών.

Εάν το υπερηχογράφημα δείχνει μια συμπαγή περιοχή αντί για κύστη, το επόμενο βήμα είναι συνήθως η βιοψία. Η διαδικασία αυτή είναι η χειρουργική αφαίρεση όλου του οζιδίου με γενική αναισθησία ή η λήψη ενός δείγματος του ιστού υπό απεικονιστικό έλεγχο με τοπική αναισθησία, προκειμένου να εξεταστεί στο εργαστήριο.

Πως αντιμετωπίζεται η μαστοδυνία ;

Υπάρχουν φάρμακα για τη θεραπεία της μαστοδυνίας που προκαλείται από τους οζώδεις ινοκυστικούς μαστούς. Ήπια αναλγητικά αντιφλεγμονώδη, η χορήγηση προγεστερόνης καθώς και το έλαιο λιναρόσπορου (Flaxceed Oil) είναι αρκετά αποτελεσματικές θεραπείες. Επιπλέον, η σωστή τοποθέτηση του σουτιέν παρέχει καλή υποστήριξη στους μαστούς και μπορεί επιπλέον να βοηθήσει, αν φοριέται και το βράδυ. Μερικές γυναίκες υποστηρίζουν ότι η βιταμίνη Ε βοηθά, αλλά δεν υπάρχει κλινική απόδειξη της αποτελεσματικότητας της θεραπείας αυτής.

Αν τα φάρμακα αυτά δεν αποδώσουν, ο γιατρός μπορεί να επιλέξει άλλες ορμονικές θεραπείες είτε την εκκένωση με παρακέντηση των κύστεων αν υπάρχουν. Αν αυτές επιμένουν να σχηματίζονται και συνεχίζουν να προκαλούν ενόχληση, μπορούν να αφαιρεθούν χειρουργικά. Τα συμπαγή οζίδια του μαστού, μπορούν επίσης να αφαιρεθούν χειρουργικά όταν είναι ευμεγέθη και προκαλούν δυσμορφία ή ύποπτα.

Η σωστή διατροφή μπορεί να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο στους ινοκυστικούς μαστούς. Οι γυναίκες που καπνίζουν ή προσλαμβάνουν μεγάλες ποσότητες καφεΐνης πρέπει να ενθαρρύνονται να περιορίσουν την κατανάλωση αυτή. Αν και αυτό δεν είναι απόλυτα αποδεδειγμένο, γυναίκες ανέφεραν μείωση  της μαστοδυνίας, μετά τη διακοπή του καπνίσματος και της λήψης καφεΐνης.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό να ελέγχετε τους δικούς σας μαστούς τακτικά, με τη μέθοδο της αυτοεξέτασης. Συνιστάται κάθε γυναίκα, ανεξάρτητα της ηλικίας της, να εξετάζει τακτικά το στήθος της, καθώς και να εξετάζεται από τον γυναικολόγο της μια φορά το χρόνο. Πριν από την εμμηνόπαυση, η ιδανική στιγμή για αυτοεξέταση είναι μερικές ημέρες μετά την περίοδο, όταν το στήθος είναι λιγότερο ευαίσθητο και διογκωμένο. Μετά την εμμηνόπαυση, είναι σκόπιμο να επιλέξετε την ίδια ημέρα κάθε μήνα για να εξετάσετε το στήθος σας.

Θεόδωρος Λιακάκος MD, PhD
Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος - Μαστολόγος
Επιμελητής Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
Université Libre de Bruxelles (ULB)

Διαβάστε ακόμα στο health4you

Με μια σταγόνα αίμα θα προβλέπεται ο καρκίνος του μαστού

Πρόληψη και καρκίνος του μαστού

4 λάθη που ...ρίχνουν το στήθος!

Εσείς αυτοεξέταση μαστού κάνατε αυτό το μήνα;

Μητρικός θηλασμός, από το Α στο Ω