Εκτός από τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα, υπάρχει και μια άλλη κατηγορία κυττάρων τα οποία ονομάζονται μεσεγχυματικά και βρίσκονται σε αφθονία σε ένα τμήμα του ομφαλίου λώρου (Βαρτόνειος γέλη). Τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα μπορούν να διαφοροποιηθούν σε πολλές και διαφορετικές κυτταρικές ομάδες (πλαστικότητα), όπως: κύτταρα οστών και χόνδρων, λιποκύτταρα, καρδιομυοκύτταρα, λεία μυϊκά/νευρικά/ηπατικά κύτταρα και κύτταρα δέρματος και παγκρέατος. Τόσο τα αιμοποιητικά όσο και τα μεσεγχυματικά κύτταρα μπορούν να απομονωθούν και να διατηρηθούν για μελλοντική χρήση εφόσον υπάρξει ανάγκη.

Ποιες είναι όμως οι περιπτώσεις στις οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν και πως βοηθούν στην αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών;

Τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα του ΟΠ.Α. χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία αιματολογικών ασθενειών από το 1988, έτος της πρώτης επιτυχημένης θεραπευτικής εφαρμογής. Οι χρήσεις τους αφορούν σε θεραπείες κακοηθειών του αίματος, κληρονομικών αιμοσφαιρινοπαθειών και ασθενειών του μεταβολισμού. Το 1988 χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά για τη θεραπεία απλαστικής αναιμίας Fanconi και από το 1995 θεωρούνται ισοδύναμα με τα αρχέγονα κύτταρα του μυελού των οστών και μπορούν να έχουν τις ίδιες θεραπευτικές εφαρμογές. Οι εφαρμογές των αιμοποιητικών βλαστικών κυττάρων του ΟΠ.Α. αφορούν κυρίως αλλογενείς χρήσεις  (χρήση βλαστικών κυττάρων όχι από το ίδιο το άτομο, αλλά από συμβατό δότη) και καλύπτουν ανάγκες, όπως θεραπεία οξείας μυελοβλαστικής και λεμφοβλαστικής λευχαιμίας, χρόνιας μυελογενούς και λεμφοκυτταρικής λευχαιμίας, μυελοδυσπλαστικών συνδρόμων, απλαστικού τύπου αναιμιών, και κληρονομικών ασθενειών του αίματος, μεσογειακής και δρεπανοκυτταρικής αναιμίας. Είναι γενικώς παραδεκτό  από την επιστημονική κοινότητα ότι στις αλλογενείς μεταμοσχεύσεις ο καλύτερος δότης είναι μέλος της οικογένειας και κατά προτίμηση υγιής αδελφός.

Το 1998 έγινε η πρώτη αυτόλογη μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων ομφαλοπλακουντιακού αίματος (χρησιμοποιήθηκαν βλαστικά κύτταρα του ίδιου του παιδιού) σε παιδί με κακοήθη όγκο του νευρικού συστήματος. Τα τελευταία χρόνια, τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούνται για αυτόλογη χρήση και σε περιπτώσεις όπως η εγκεφαλική παράλυση, κακοήθειες όπως το ρετινοβλάστωμα και το νευροβλάστωμα και αυτονάνοσες καταστάσεις όπως ο διαβήτης τύπου Ι.  Πιο συγκεκριμένα, στο Πανεπιστήμιο του Duke γίνονται κλινικές μελέτες για την αυτόλογη μεταμόσχευση κυττάρων ομφάλιου λώρου σε νεογνά με υποξική ισχαιμική εγκεφαλοπάθεια. Στο ίδιο Πανεπιστήμιο μελετάται η θεραπεία της εγκεφαλικής σπαστικής παράλυσης σε παιδιά με μετάγγιση βλαστοκυττάρων ομφαλοπλακουντιακού αίματος και κυττάρων ομφάλιου λώρου. Αυτόλογες μεταμοσχεύσεις σε πάνω από 200 παιδιά με εγκεφαλικές βλάβες οδήγησαν σε σημαντική θεραπευτική ανταπόκριση από τα παιδιά, σύμφωνα με τους γονείς τους.

Τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα χρησιμοποιούνται για την αναγέννηση κατεστραμμένων ιστών είτε έπειτα από τραυματισμό όπως σε περιπτώσεις εγκαυμάτων, καταγμάτων, τραυματισμών σπονδυλικής στήλης, σε δερματικά έλκη, ακμή, εγκεφαλικά επεισόδια, βλάβες του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του ματιού, εμφράγματα κα. Έχει ήδη αναφερθεί η δημιουργία μικρογραφίας πλήρως λειτουργικού ήπατος, ενώ έχει γίνει μεταμόσχευση συνθετικής τραχείας σε ασθενείς με μεσεγχυματικά κύτταρα για αποκατάσταση της αναπνευστικής λειτουργίας. Επιπλέον, τα μεσεγχυματικά κύτταρα έχουν ανοσορυθμιστική/ανοσοκατασταλτική δράση, και για αυτό ήδη έχουν ξεκινήσει κλινικές μελέτες  για τη θεραπεία χρόνιων αυτοάνοσων και φλεγμονωδών νοσημάτων όπως είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας, ο ερυθηματώδης λύκος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα κ.ά. Τέλος, έχει επίσης, διαπιστωθεί σε αιματολογικές μελέτες ότι η ταυτόχρονη χορήγησή τους με αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα στον ίδιο ασθενή, βοηθάει στη γρηγορότερη εγκατάσταση και εμφύτευσή των αιμοποιητικών βλαστικών κυττάρων και κατά συνέπεια στην ταχύτερη ανάκαμψη του ασθενούς.

Πρωτοπαπαδάκη Εύη
Επιστημονική Σύμβουλος, Stem-Health Hellas (www.stem-health.gr)
Μοριακή βιολόγος, Ανοσοβιοτεχνολόγος, MSc,  PhD

Διαβάστε ακόμη στο health4you

Έγκυοι: Δείτε τι κάνει το στρες στο έμβρυο

Τα 12 συμπτώματα που «φωνάζουν» ότι είστε έγκυος

Τελικά μπορώ να πιω αλκοόλ στην εγκυμοσύνη;

Η έγκυος να φοβάται την επίσκεψη στον οδοντίατρο;