Ο επιπολασμός του καπνίσματος στον ενήλικο πληθυσμό ανέρχεται στο 27,5%, σταθερά και σημαντικά μειούμενος, σε σχέση με εκείνον προ κρίσης που έφθανε το 40%. Πλέον 1 στους 3 Έλληνες δηλώνει καπνιστής, ενώ 1 στους 3 δηλώνει πρώην καπνιστής.Ακόμη μεγαλύτερη είναι η μείωση των καπνιστών στην πιο ευαίσθητη ομάδα του πληθυσμού, τους εφήβους. Την τελευταία 20ετία καταγράφεται μείωση των καπνιστών έως και 15% στον εφηβικό πληθυσμό της χώρας.

Αυτά αποτελούν τα καλά νέα της εκδήλωσης στην οποία παρουσιάστηκαν από τους ειδικούς των προαναφερθέντων φορέων οι πρόσφατες πανελλαδικές μελέτες για το κάπνισμα, ενόψει και της αυστηρής επιτήρησης του αντικαπνιστικού νόμου στην Ελλάδα, για πρώτη φορά, μετά την κρίση. Τα λιγότερο καλά νέα αφορούν δυο πολύ συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού, τους εφήβους και τα άτομα της μέσης ηλικίας.

Παρά τη συνολική μείωση που καταγράφεται, εντοπίζεται ένας σκληρός πυρήνας καπνιστών, εκείνος των καπνιστών της μέσης ηλικίας (35-55 χρόνων) οι οποίοι συνεχίζουν ακάθεκτοι, αποτελώντας έναν πληθυσμό – πρόκληση για τους ειδικούς της πρόληψης. Σε ανάλογη πρόκληση μετατρέπεται και ο υπερδιπλασιασμός της χρήσης του ηλεκτρονικού τσιγάρου στους Έλληνες εφήβους την τελευταία πενταετία, καθώς σύμφωνα με τη μελέτη το ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου, έστω και μια φορά, από 16,7% το 2014 ανέρχεται σε 357% το 2019.

Σχολιάζοντας τη μείωση των ενηλίκων καπνιστών στη χώρα μας ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, κ. Ευάγγελος Φιλόπουλος ανέφερε ότι «πλησιάζουμε τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Πρώην καπνιστής δηλώνει το 32,8% του ενήλικου πληθυσμού. Το 95% των πρώην καπνιστών διέκοψε το κάπνισμα πριν από από 6 μήνες. Σημαντικό αξιολογούν οι ειδικοί ότι από το σύνολο των καπνιστών, το 65,1% δηλώνει ότι σκέφτεται να διακόψει το κάπνισμα στο επόμενο διάστημα.

Ο κ. Παναγιώτης Μπεχράκης, Διευθυντής του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας, παρουσίασε τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης για την έκθεση των Ελλήνων στο παθητικό κάπνισμα. Σύμφωνα με αυτά, το 94,6% των πολιτών εκτίθεται σε παθητικό κάπνισμα, σε ετήσια βάση, ωστόσο το 72% δηλώνει ότι νιώθει θυμό όταν επισκέπτεται κλειστούς δημόσιους χώρους που δεν απαγορεύεται το κάπνισμα. Επίσης, 8 στους 10 Έλληνες πιστεύουν πως η μη εφαρμογή του νόμου για το παθητικό κάπνισμα αποτελεί σημείο πολιτιστικής υποβάθμισης της χώρας. Στο ίδιο μήκος κύματος, το 87,5% θεωρεί σημαντικό τον εθνικό στόχο για τη μείωση του καπνίσματος και το 96% επικροτεί την ανάπτυξη στοχευμένων δραστηριοτήτων για τη μείωση του καπνίσματος στη σχολική ηλικία.

«Είναι η πρώτη φορά που το κράτος έχει τη βούληση να εφαρμόσει τον Νόμο για την προστασία από το Παθητικό Κάπνισμα και αυτό εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως με την προτεραιοποίηση του θέματος από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό της χώρας και από το έμπρακτο ενδιαφέρον του Υπουργού Υγείας, σε σύντομο χρονικό διάστημα. Τα αποτελέσματα που παρουσιάστηκαν αποδεικνύουν ότι η κοινωνία είναι πλέον ώριμη για την αποδοχή της εφαρμογής του Νόμου, η αποτελεσματικότητα της οποίας είναι απολύτως εξασφαλισμένη» ανέφερε ο κ. Μπεχράκης εκφράζοντας την αισιοδοξία του ως Επικεφαλής της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για τον Έλεγχο του Καπνίσματος στην Ελλάδα για την εφαρμογή του Νόμου που προστατεύει τη Δημόσια Υγεία όλου του πληθυσμού.

Η ευαίσθητη ηλικία της εφηβείας

Η Ομότιμη Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής, κ. Άννα Κοκκέβη παρουσίασε την Πανελλήνια έρευνα στο σχολικό πληθυσμό για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες εξαρτητικές συμπεριφορές, (Έρευνα ESPAD) από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακρίβειας «Κώστας Στεφανής» (ΕΠΙΨΥ) που αποδεικνύουν τη μεταστροφή της νοοτροπίας της νέας γενιάς, όπως αποτυπώνεται με τη μείωση του καπνίσματος για τους έφηβους – μαθητές της ΣΤ΄ Δημοτικού, της Β΄ Γυμνασίου και της Α΄ Λυκείου, ηλικίας 11½, 13 ½ και 15½ ετών αντίστοιχα. Σύμφωνα με την έρευνα:

• το 15,5% των εφήβων ηλικίας 11-15 ετών, έχουν καπνίσει έστω και μία φορά σε όλη τους τη ζωή
• το κάπνισμα δεν διαφέρει σημαντικά μεταξύ των φύλων, με εξαίρεση το κάπνισμα σε όλη τη ζωή μεταξύ των 15χρονων (υψηλότερο στα κορίτσια 34,4% έναντι 27,5% στα αγόρια)
• την τελευταία 20ετία (1998-2018), το κάπνισμα τουλάχιστον μία φορά σε όλη τη ζωή των 15χρονων μειώθηκε από 46,3% σε 30,9% και το καθημερινό κάπνισμα από 13,7% σε 8,1%. Επιπλέον, το πρόσφατο κάπνισμα (τουλάχιστον μία φορά τις τελευταίες 30 ημέρες πριν τη διεξαγωγή της έρευνας) μειώθηκε από 26% σε 17,4%
• Μεταξύ των 15χρονων που αναφέρουν χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου (έστω μια φορά σε όλη τη ζωή), ποσοστό 32,3% δεν έχουν καπνίσει ποτέ συμβατικό τσιγάρο. Το ποσοστό των 15χρονων μαθητών που έχουν κάνει χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου έχει διπλασιαστεί σε σχέση με το 2014 (15,4%).

«Τα μηνύματα που λαμβάνουμε από τη νέα γενιά, όπως προκύπτει από τα πιο πάνω στοιχεία είναι θετικά, καθώς διαπιστώνεται αλλαγή συμπεριφοράς και τάσεων. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το 2018, χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου έστω και μία φορά σε όλη τη ζωή ανέφερε ένας στους τρεις 15χρονους (36,7%), σε υψηλότερο ποσοστά τα αγόρια (39,7%) συγκριτικά με τα κορίτσια (33,7%). Η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου από τους εφήβους γεννά το ερώτημα του κατά πόσον αυτό μπορεί να αποτελεί ‘πύλη εισόδου’ των ανηλίκων στο κάπνισμα» υπογράμμισε η κυρία Κοκκέβη.