Οι μεγάλες αρθρώσεις του σώματος όπως είναι ο ώμος, το γόνατο και ο γοφός (ισχίο) υφίστανται, με το πέρασμα του χρόνου, αλλοιώσεις που οδηγούν σε αρθρίτιδα. Η αρθρίτιδα μέχρι πριν από 30 χρόνια δεν είχε τρόπο αντιμετώπισης παρά μόνο τα αναλγητικά φάρμακα. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες άρχισε η χρήση τεχνητών αρθρώσεων από μέταλλο, που ονομάστηκαν αρθροπλαστικές, με τις οποίες αντικαθίστανται οι αλλοιωμένες αρθρώσεις και οι πάσχοντες έχουν πάλι τη δυνατότητα να βαδίζουν χωρίς πόνο. Όμως, οι αρθροπλαστικές είναι μεγάλες επεμβάσεις, με σημαντική απώλεια αίματος και μακρά περίοδο ανάρρωσης, που επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο την εύθραυστη υγεία υπερήλικων ατόμων που πάσχουν από αρθρίτιδα. Πάντοτε υπήρχε ως εκ τούτου το ερώτημα και η ελπίδα να βρεθεί ένας τρόπος πρόληψης και διακοπής της εξέλιξης μιας αρθρίτιδας ώστε να μην οδηγηθεί το άτομο σε βαριά εγχείρηση όπως η αρθροπλαστική. Και η πιθανή απάντηση σ’ αυτό το πρόβλημα ήλθε με τη χρήση των βλαστοκυττάρων.

Η διαδικασία

Τα βλαστοκύτταρα είναι τα θεμέλια κύτταρα από τα οποία αναπτύσσονται όλα τα εξειδικευμένα κύτταρα όλων των οργάνων, π.χ. τα κύτταρα του ήπατος, των νεφρών, των οστών, του χόνδρου κ.ο.κ., δηλαδή είναι τα πρωτογενή, τα πρόδρομα κύτταρα όλων των οργάνων. Τα κύτταρα αυτά ονομάζονται και μεσεγχυματικά. Εάν καλλιέργειες τέτοιων κυττάρων μεταμοσχευθούν κατά κάποιον τρόπο σ’ ένα όργανο που πάσχει, π.χ. σε εκφυλισμένο χόνδρο ή νεκρωμένο οστό, τότε τα κύτταρα που έχουν μεταμοσχευθεί, εξακολουθούν να πολλαπλασιάζονται υπό τη μορφή των παρακείμενων κυττάρων, δηλαδή μετατρέπονται σε χονδροκύτταρα ή οστικά κύτταρα, καλύπτοντας τα κενά των εκφυλιστικών αλλοιώσεων που έχει υποστεί το όργανο, όπως η άρθρωση του γόνατος ή του ισχίου (γοφού).

Πηγή τέτοιων πρωτογενών μεσεγχυματικών κυττάρων είναι ο ομφάλιος λώρος των νεογνών. Στους ενήλικες μεσεγχυματικά κύτταρα μπορούν να απομονωθούν από τον λιπώδη ιστό που αφαιρείται με λιποαναρρόφηση και να καλλιεργηθούν στο εξειδικευμένο εργαστήριο σε εκατομμύρια κύτταρα έτοιμα να μεταμοσχευθούν. Το ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι τα κύτταρα που μεταμοσχεύονται ανήκουν στον ίδιο άνθρωπο και συνεπώς δεν υπάρχει κίνδυνος απόρριψης ούτε άλλος φόβος επίδρασης όπως από ξένα κύτταρα - μοσχεύματα.

Βέβαια, η όλη διεργασία δεν είναι τόσο απλή όσο ακούγεται. Έχει μεγάλη σημασία η τελική μορφή με την οποία θα προετοιμαστούν τα κύτταρα για τη μεταμόσχευση, η σύνδεσή τους με παράγοντες του αίματος που εξασφαλίζουν την επιβίωσή τους, όπως πολύ σημαντική είναι και η χρονική στιγμή κατά την οποία θα μεταμοσχευθούν.

Νέες δυνατότητες

Το Νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ, λόγω της μακράς παράδοσης που έχει στους τοκετούς, έχει αναπτύξει ένα εφάμιλλο των καλύτερων ευρωπαϊκών εργαστήριο βλαστοκυττάρων. Στο εργαστήριο αυτό, σε συνεργασία με την Ορθοπαιδική Κλινική που έχει πρόσφατα αναπτυχθεί, έχει αρχίσει η εφαρμογή ενός πρωτοκόλλου χρησιμοποίησης βλαστοκυττάρων για την πρόληψη και τη θεραπεία της αρθρίτιδας των γονάτων και των ισχίων. Στα γόνατα η αρθρίτιδα οφείλεται σε παραμόρφωση του άξονα του γόνατος δηλαδή τα γόνατα στραβώνουν και γίνονται ραιβά ή βλαισά, οπότε υφίστανται αλλοιώσεις του χόνδρου λόγω τριβής, περισσότερο στο έσω ή στο έξω διαμέρισμα.

Μέχρι σήμερα ο μοναδικός τρόπος θεραπείας ήταν η χειρουργική αντικατάσταση της άρθρωσης του γόνατος με ολική αρθροπλαστική. Με τα νέα δεδομένα, αν ο ασθενής προσέλθει έγκαιρα και η άρθρωση δεν έχει υποστεί μόνιμες και προχωρημένες αλλοιώσεις που είναι ορατές στον κλινικό, ακτινολογικό και στον έλεγχο με μαγνητική τομογραφία, τότε υπάρχει η δυνατότητα έγχυσης δικών του βλαστοκυττάρων μέσα στο γόνατο με σχετικά απλή διαδικασία, με αποτέλεσμα να υποχωρήσουν τα συμπτώματα του πόνου που τον οδήγησαν σε θεραπεία. Στην οστεονέκρωση της μηριαίας κεφαλής, που οδηγεί σε βαριά αρθρίτιδα του ισχίου, όπου η αντιμετώπιση είναι δυσχερής ακόμη και μέσω σοβαρών επεμβάσεων, η εμφύτευση καλλιεργημένων βλαστοκυττάρων πλησίον της μάζας του νεκρωμένου οστού σε πρώιμα στάδια της νόσου (στάδιο Ι και ΙΙ) διακόπτει την εξέλιξη της νέκρωσης. Οι υποψήφιοι για να μπουν σε αυτό το πρωτόκολλο θεραπείας περνούν έναν ειδικό κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο ώστε να πληρούν τις προϋποθέσεις.

Δρ Ιωάννης Η. Βλάχος
Ορθοπαιδικός – Χειρουργός, Διευθυντής – Συντονιστής Ορθοπεδικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ