Η πλειοψηφία των γυναικών σήμερα χρησιμοποιούν μακιγιάζ για να βελτιώσουν την εμφάνιση τους και να τονίσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προσώπου τους και ιδιαίτερα τα μάτια. Ενώ οι περισσότερες γυναίκες σπάνια αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα, είναι πολύ πιθανό να εμφανίσουν κάποια αλλεργική αντίδραση ή να υποφέρουν από οφθαλμικές μολύνσεις ή άλλες είδους βλάβες εξαιτίας της χρήσης καλλυντικών προϊόντων. Τα συμπτώματα από τις βλαβερές αυτές ουσίες ποικίλλουν από μέτριους ερεθισμούς ή και ακόμα απώλεια όρασης. Σε πρόσφατη εργασία που ανακοινώθηκε σε Ευρωπαϊκό Οφθαλμολογικό Συνέδριο ο περιορισμός χρήσης καλλυντικών στο πρόσωπο είχε σημαντική επίπτωση στην βελτίωση των συμπτωμάτων της ξηροφθαλμίας που ταλαιπωρεί σήμερα πολλές γυναίκες.

Προβλήματα που δημιουργούνται από τη χρήση καλλυντικών στα μάτια

Από τη χρήση καλλυντικών στην περιοχή των ματιών μπορεί να τραυματιστεί πολύ σοβαρά ο κερατοειδής δηλαδή ο εξωτερικός χιτώνας του ματιού. Ο χιτώνας αυτός είναι διαφανής και υπερευαίσθητος αφού στερείται αγγείων. Γενικότερα, δεν είναι δύσκολο να σκίσει κάποιος τον κερατοειδή χρησιμοποιώντας την μάσκαρα ή το eyeliner, εάν δεν είναι πολύ προσεχτικός. Εάν η εκδορά στον κερατοειδή είναι μεγάλη, τότε μπορεί να προκύψει σοβαρή μόλυνση προκαλώντας κερατοειδικό έλκος. Σε περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο, θα πρέπει να επισκεφτείτε αμέσως τον οφθαλμίατρο σας για να σας εξετάσει και να σας προτείνει την κατάλληλη θεραπεία.
Παρόλο που τα διάφορα εμπορικά καλλυντικά για τα μάτια περιλαμβάνουν συντηρητικά που προλαμβάνουν τη δημιουργία βακτηρίων, δυστυχώς περιστασιακά είναι πολύ πιθανό ν’ αναπτυχθούν βακτήρια μέσα στα μάτια σας και προκληθούν οφθαλμικές μολύνσεις όπως η επιπεφυκίτιδα.
Επιπλέον, ορισμένες γυναίκες μπορεί ν’ αντιμετωπίσουν αλλεργικές αντιδράσεις  από τα συντηρητικά των καλλυντικών τα οποία προκαλούν κνησμό, δακρύρροια και κόκκινα ερεθισμένα μάτια. Συχνά παρατηρείται πρήξιμο ή απολέπιση στα βλέφαρα ως αποτέλεσμα αλλεργικής αντίδρασης. Σε περίπτωση που παρατηρήσετε κάτι τέτοιο, τότε σας προτείνουμε ανεπιφύλακτα να σταματήσετε τη χρήση των συγκεκριμένων καλλυντικών και να δοκιμάσετε υποαλλεργικά προϊόντα.

Τα συστατικά των καλλυντικών

Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στα συστατικά των προϊόντων µακιγιάζ µατιών. Παρακάτω επισημαίνουμε  τα συστατικά που είναι πιθανόν να προκαλέσουν προβλήματα στην οφθαλμική περιοχή:

Χρώµατα (χρωστικές και βαφές)
Για να είναι ένα καλλυντικό ασφαλές και καλής ποιότητας θα πρέπει να χρησιμοποιούνται από τις κατασκευαστικές εταιρίες  τα επιτρεπόµενα και ασφαλή χρώµατα για τα οποία έχουν προηγηθεί δοκιµασίες τοξικότητας, καρκινογένεσης και µεταλλαξιογόνου δράσης.

Κηροί, φυσικοί ή συνθετικοί
Έγχρωµα προϊόντα µακιγιάζ όπως η  µάσκαρα, οι σκιές και τα µολύβια πρέπει να πλαστικοποιηθούν και  ν’ αποκτήσουν όγκο διευκολύνοντας έτσι την εφαρμογή τους και αποκτώντας  λάµψη. Οι κήροι είναι το βασικό συστατικό για την προαναφερόμενη διαδικασία. Οι κηροί σπάνια προκαλούν αλλεργική αντίδραση ή ερεθισµό και επιµολύνονται λιγότερο από τις φυσικές γόµες µε βακτήρια και µύκητες. Εξαίρεση αποτελεί ο κηρός µέλισσας που µπορεί να προκαλέσει αλλεργική δερµατίτιδα.

Κιµωλία
Σκόνη που εμπεριέχεται  στις σκιές των µατιών. Η κιµωλία στα καλλυντικά δεν είναι τοξική, αυτούσια αλλά µπορεί ν’ αποτελέσει πηγή µόλυνσης (κόκκοι, µύκητες) ή να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση.

Γόµες, φυσικές ή συνθετικές
Ανευρίσκονται σε πούδρες, σε µάσκες και σε άλλα έγχρωµα προϊόντα µακιγιάζ. Οι φυσικές γόµες επιµολύνονται πολύ συχνά από βακτηρίδια και µύκητες, ενώ οι συνθετικές προτιµώνται γιατί είναι στείρες µικροβίων.

Γόµα καράγια (gum karaya)
Ουσία που µπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις, όπως αλλεργική δερµατίτιδα, αλλεργική ρινίτιδα και άσθµα. Δεν ανευρίσκεται στα υποαλλεργικά καλλυντικά.

Φλουοροσκεΐνη
Εγκεκριµένη χρωστική ουσία για την παρασκευή έγχρωµων καλλυντικών. Οι ενώσεις των φλουοροσκεϊνών είναι φωτοευαισθητοποιές ουσίες και προκαλούν προβλήµατα ευαισθητοποίησης.

Μικρές Συμβουλές Προστασίας

Οι παρακάτω οδηγίες ασφαλείας θα σας βοηθήσουν να περιορίσετε τον κίνδυνο που κρύβετε πίσω από τα διάφορα καλλυντικά ματιών και είναι σύμφωνες με την Αμερικάνικη Εταιρία Διατροφής και Φαρμάκων (FDA):

• Εφαρμόστε το eyeliner έξω από τη λεπτή γραμμή της βλεφαρίδας, έτσι ώστε ν’ αποφύγετε την άμεση επαφή με το μάτι σας.
• Βεβαιωθείτε ότι το μολύβι ματιών σας είναι καλά ξυσμένο για την αποφυγή εκδοράς στο μάτι σας.
• Επιλέγετε υποαλλεργική μάσκαρα που δεν σβολιάζει και δεν σχηματίζει μικρούς κόμπους και κομματάκια τα οποία με ευκολία μπορού να μπουν μέσα στο μάτι.
• Προτιμείστε de make up προϊόντα σε μονοδόσεις (σε αμπούλες) για να αποτρέψετε την μόλυνση των διαφόρων υγρών από βακτήρια και μύκητες. Στο εμπόριο υπάρχουν διάφορα υποαλλεργικά προϊόντα που απευθύνονται σε ευαίσθητα μάτια.
• Αντικαταστήστε το make-up των ματιών σας ή το concealer κάθε έξι μήνες ή και συχνότερα, εάν χρησιμοποιείτε φακούς επαφής, έτσι ώστε να μειώσετε τον κίνδυνο της ανάπτυξης βακτηριδίων και φυσικά την εξάπλωση τους.
• Στους χρήστες φακών επαφής προτείνεται η εισαγωγή του φακού να προηγείται της διαδικασίας του μακιγιάζ. Επίσης συστήνεται επιτακτικά η χρήση φακών πολύ συχνής αντικατάστασης όποτε είναι δυνατό (one-day disposal), γιατί ο φακός λερώνεται. Οι φακοί επαφής είναι αυστηρά ιατρικό εξάρτημα. Οι έγχρωμοι φακοί είναι γενικά λιγότερο αεροδιαπερατοί και η χρήση από άπειρους χρήστες αποτελεί πολύ επικίνδυνο «αξεσουάρ ομορφιάς».
• Αγοράστε καινούργια καλλυντικά για τα μάτια μετά από κάποια οφθαλμική μόλυνση.
• Ποτέ μην βάφετε τα μάτια σας όταν το αυτοκίνητο κινείται, γιατί διατρέχετε τον κίνδυνο να τραυματίσετε τον κερατοειδή σας.
• Όσο καλές φίλες και εάν είστε με κάποιον ποτέ μην μοιράζεστε τα καλλυντικά σας. Όταν μοιράζεστε καλλυντικά είναι σαν να μοιράζεστε και μικρόβια, για αυτό μην χρησιμοποιείτε προϊόντα testers.
• Πάντα να κλείνετε πολύ καλά τα καλλυντικά μετά τη χρήση. Τα μικρόβια μπαίνουν μέσα κάθε φορά που ανοίγουμε τα δοχεία, αλλά καταπολεμούνται από τα συντηρητικά και εξαφανίζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας μέχρι να τα ξαναχρησιμοποιήσουμε.
• Αποφύγετε ν’ αφήνετε εκτεθειμένες  τις διάφορες συσκευασίες στον ήλιο και το φως, καθώς κάτω από αυτές τις συνθήκες τα συντηρητικά των καλλυντικών αλλοιώνονται και εξασθενούν.
• Ποτέ μην βάζετε νερό ή διαλυτικά μέσα στα υγρά καλλυντικά ματιών για να πετύχετε την αρχική πυκνότητα του καλλυντικού και να κάνετε την χρήση πιο εύκολη,  γιατί μπορεί να προκληθούν σοβαρότατες μολύνσεις από μικρόβια.
• Πετάξτε οποιαδήποτε καλλυντικά ματιών αλλάζουν χρώμα. Η αλλαγή χρώματος είναι αντένδειξη. Προφανώς τα συντηρητικά έχουν χαλάσει και δεν μπορούν πια να καταπολεμούν τα μικρόβια. Το ίδιο ισχύει και όταν αλλάζει η μυρωδιά τους.
• Είναι  επικίνδυνο να κοιμόμαστε, χωρίς να έχουμε καθαρίσει τα μάτια μας από το μακιγιάζ. Αν η μάσκαρα μπει στα μάτια μας, κατά τη διάρκεια του ύπνου, τότε είναι πιθανόν να ξυπνήσουμε με φαγούρα στα μάτια ή με κόκκινα μάτια.
• Ο καθαρισµός των µατιών θα πρέπει να ξεκινάει από το πάνω βλέφαρο µε φορά από πάνω προς τα κάτω και αντίστροφα. Οι κινήσεις να είναι απαλές, για να µην ερεθίζεται η περιοχή και να µην πέφτουν οι βλεφαρίδες. Ο καθαρισµός πρέπει να ολοκληρώνεται µε τις κάτω βλεφαρίδες.
• Στα χέρια μας υπάρχουν βακτήρια, που αν μπουν στα μάτια, μπορεί να προκαλέσουν μόλυνση. Γι αυτό θα πρέπει να πλένουμε τα χέρια μας κατά την εφαρμογή και την αφαίρεση τους και φυσικά φροντίζουμε να είναι καθαρό κάθε εργαλείο που χρησιμοποιούμε.
• Δεν χρησιμοποιούμε καλλυντικά στα μάτια που δεν προορίζονται για την περιοχή αυτή π.χ. ένα μολύβι χειλιών ή φρυδιών σαν μολύβι ματιών για δύο λόγους. Πρώτον, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μεταφέρουμε βακτήρια από την περιοχή του στόματος στην περιοχή των ματιών και δεύτερον τα προσθετικά χρώματος του μολυβιού χειλιών να μην είναι αποδεκτά για χρήση στα μάτια.
• Τέλος, αποφεύγουμε τους μόνιμους χρωματισμούς των βλεφαρίδων γιατί τα προσθετικά χρώματος μπορεί να μην είναι κατάλληλα για την περιοχή των ματιών.

Σε περίπτωση που αντιμετωπίσετε κάποιο πρόβλημα στα μάτια μετά το καθιερωμένο σας βάψιμο, τότε αμέσως επικοινωνήστε με τον οφθαλμίατρο σας.

Αναστάσιος Κ. Χαρώνης, MD, PhD
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Freiburg
Διπλ. American & European Boards of Ophthalmology
Διαθλαστική Χειρουργική - Καταρράκτης
Χειρουργική Κερατοειδούς - Μεταμοσχεύσεις
Παιδοφθαλμολογία - Στραβισμός