Τι είναι τα “βλαστικά κύτταρα” και ποιες οι πηγές προέλευσης τους;

Με τον όρο “βλαστικά κύτταρα” χαρακτηρίζονται όλα κύτταρα τα οποία εμφανίζουν τα εξής δυο χαρακτηριστικά : της Αυτοανανέωσης και της Διαφοροποίησης σε άλλους κυτταρικούς τύπους. Ως πηγές προέλευσης τους ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν ο μυελός των οστών το περιφερικό αίμα, ενώ σε αυτά περιλαμβάνονται και τα Αρχέγονα Αιμοποιητικά Κύτταρα δηλαδή το αίμα του ομφαλίου λώρου και τα Μεσεγχυματικά δηλαδή ο ίδιος ο ομφάλιος λώρος τα οποία είναι γνωστά στο ευρύ κοινό λόγω του ότι η συλλογή και φύλαξη τους αποτελεί μια μοναδική στιγμή και μια μοναδική απόφαση: αυτή της γέννησης ενός μωρού.

Ποια η συσχέτιση αυτών των κυττάρων με τις μεθόδους της εξωσωματικής γονιμοποίησης και της υπογονιμότητας;

Πλέον οι γονείς που έχουν στην οικογένεια τους κάποιο πάσχων παιδί από κάποια σπάνια ασθένεια έχουν τη δυνατότητα μέσω της εξωσωματικής γονιμοποίησης να αποκτήσουν ένα νέο τέκνο 100% ιστοσυμβάτο με το πάσχων αδελφάκι του και να το θεραπεύσουν με τη χρήση των βλαστικών κυττάρων του υγιούς. Η διαδικασία η οποία ακολουθείται είναι ακριβώς η ίδια με όλες τις γυναίκες που υποβάλλονται σε κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης: η μέλλουσα μητέρα υποβάλλεται σε διέγερση με φαρμακευτικά σκευάσματα γοναδοτροπινών εν συνεχεία γίνεται η λήψη των ώριμων ωαρίων (ωοληψία),η γονιμοποίηση αυτών αλλά αντί να προχωρήσουμε σε εμβρυομεταφορά ελέγχουμε τα έμβρυα με τη μέθοδο της Προεμφυτευτικής Γενετικής διάγνωσης PGD και επιλέγουμε τα απολύτως συμβατά έμβρυα με βιοψία του γονιμοποιημένου ωαρίου στο στάδιο μοριδίου ή βλαστοκυστης του με το ήδη υπάρχων πάσχων αδελφάκι του αφού έχουμε ήδη λάβει γενετικό υλικό και από αυτό. Ακολούθως γίνεται η εμβρυομεταφορά των επιλεγμένων γενετικά όμοιων και ιστοσυμβατών εμβρύων στη γυναίκα η οποία θα κυοφορήσει το υγιές αυτό έμβρυο το οποίο αμέσως μετά τη γέννηση του και τη λήψη των βλαστικών κυττάρων του Ομφαλοπλακουντιακού αίματος θα τα προσφέρει για τη μεταμόσχευση-θεραπεία του πάσχοντος αδελφού-ης.

Η όλη αυτή διαδικασία ονομάζεται Κατευθυνόμενη Αλλογενής Μεταμόσχευση με χρήση Προγεννητικής γενετικής Διάγνωσης και έλεγχο ιστοσυμβατότητας- HLA Typing και αφορά ένα μεγάλο εύρος ασθενειών που συνεχώς διευρύνεται: όπως Μεσογειακή αναιμία, Δρεπανοκυτταρική αναιμία, Λευχαιμία, Αναιμία Fanconni και Χρόνια Κοκκιωματώδης νόσος.

Η δική μας ομάδα στο Κέντρο Ανθρώπινης Αναπαραγωγής ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ πάντα παρούσα στις εξελίξεις έχει ήδη πραγματοποιήσει πάνω από 52 κύκλους προγεννητικής διάγνωσης ,571 βιοψίες εμβρύων, 37 κύκλους εμβρυομεταφοράς,22 κυήσεις από τις οποίες 19 γεννήσεις νεογνών που με τα βλαστικά τους κύτταρα του Ομφαλίου Λώρου μεταμοσχεύτηκαν και θεραπεύτηκαν 4 πάσχοντα αδελφάκια τους.

Επίσης μια από τις καταστάσεις που απασχολούν σε μεγάλο βαθμό τους ειδικούς στο τομέα της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής είναι το Σύνδρομο Asherman.

Τι είναι όμως αυτό το σύνδρομο;

Ήδη από το 1948 ο J. Asherman ‘ήταν αυτός που ανακάλυψε και ασχολήθηκε με το συγκεκριμένο σύνδρομο . Ο ίδιος περιέγραφε στις εργασίες του ενδομήτριες συμφύσεις, που προέκυψαν μετά από απόξεση σε εγκυμονούσα μήτρα. Σήμερα βέβαια, γνωρίζουμε ότι υπάρχουν και άλλοι λόγοι που οδηγούν σε ενδομήτριες συμφύσεις. Σε ό,τι αφορά το ίδιο το σύνδρομο Asherman, αυτό αναφέρεται σε γυναίκες με κλινική συμπτωματολογία. Υπάρχουν όμως, και περιπτώσεις όπου η παρουσία ενδομήτριων συμφύσεων δε συνδυάζεται με κλινικά συμπτώματα. Σε αυτήν την περίπτωση, καλό είναι να μιλάμε για «ασυμπτωματικές ενδομήτριες συμφύσεις».

Οι συμφύσεις, ως γνωστόν, αποτελούνται από συνδετικό ιστό, ο οποίος μπορεί να συνδέει επιφάνειες μεταξύ τους. Υπάρχει όμως, και το ενδεχόμενο να υπάρχει συνδετικός ιστός υπό τη μορφή ίνωσης, χωρίς να προκαλέσει σύμφυση επιφανειών. Αυτός ο συνδετικός ιστός μπορεί να είναι μόνο στην επιφάνεια, μπορεί όμως και να καλύπτει μεγαλύτερη περιοχή και να διαπερνά μέχρι και το μυομήτριο χωρίς να προκύψει ανάπτυξη συμφύσεων.

Ποια η αντιμετώπιση ;

Χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση των συμφύσεων και/ή ορμονική θεραπεία μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του ενδομητρίου και την αποκατάσταση της λειτουργίας της μήτρας. Εντούτοις, επαναδημιουργία των συμφύσεων παρατηρείται σε 21.6% και 50% σε ήπια και σοβαρά περιστατικά αντίστοιχα.

Η αναγέννηση του ενδομητρίου θεωρείται ότι είναι το κλειδί για τη θεραπεία. Bλαστικά κύτταρα υπάρχουν στο ενδομήτριο, αλλά κατά τη χειρουργική επέμβαση, αφαιρούνται και αυτά. Η εισαγωγή βλαστικών κυττάρων στην ενδομητρική κοιλότητα από το μυελό των οστών υγιών δοτών ή ακόμα και από τις ίδιες τις ασθενείς θα μπορούσε να αποτελέσει τη λύση για τη δημιουργία νέου ενδομητρίου. Τα βλαστικά κύτταρα, με κατάλληλη αγωγή, θα μπορούν να σχηματίσουν/διαφοροποιηθούν σε αγγειογενετικά ενδομητριακά κύτταρα και να καλύψουν/αναδημιουργήσουν υγιές ενδομήτριο. Εξίσου σημαντικό είναι ότι οι πιθανότητες επιπλοκών (απόρριψης του μοσχεύματος) μειώνονται σημαντικά, όταν τα βλαστικά κύτταρα προέρχονται από την ίδια την ασθενή (αυτόλογη χρήση).

Στην Ινδία έχει καταγραφεί το πρώτο περιστατικό 33-χρονης γυναίκας με σύνδρομο του Asherman που δεν αντιμετωπιζόταν με συμβατική θεραπεία και κατέφυγε σε αυτόλογη μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων μυελού των οστών. Σε συνδυασμό με ορμονική θεραπεία, η γυναίκα ανέπτυξε ενδομήτριο (πάχους 8 mm) και, έπειτα από εξωσωματική γονιμοποίηση και εμβρυομεταφορά, κυοφόρησε με επιτυχία.

Ήδη έχουν ξεκινήσει σε ΗΠ.Α. και Αίγυπτο μεγάλες κλινικές δοκιμές που θα δώσουν απαντήσεις στα ερωτήματα που έχουν δημιουργηθεί για τις προοπτικές της χρήσης βλαστικών κυττάρων για την αναγέννηση του ενδομητρίου. Αν και είναι ακόμα πρώιμο, τα αποτελέσματα, ίσως, αλλάξουν στο μέλλον την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.

Διαβάστε και άλλες ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις εδώ