Επιδιώκοντας να λύσει όλες τις απορίες γύρω από το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), το health4you.gr μίλησε με την καταξιωμένη Μαιευτήρα – Γυναικολόγο Δρ. Νούλη Ξενιτίδου – Δουλγεράκη και μέλος της Ομάδας του Γυναικολογικού Μαιευτικού Κέντρου ΓυναίκαPlus.

Τι είναι το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS);

Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) είναι μια από τις πιο κοινές ασθένειες που επηρεάζουν την ορμονική-αναπαραγωγική ηλικία των γυναικών. Στην πραγματικότητα, το PCOS περιλαμβάνει ένα φάσμα διαταραχών και όχι μια ενιαία διαταραχή. Οι γυναίκες μπορεί να παρουσιάσουν μια σειρά από σημεία και συμπτώματα, και, κατά συνέπεια, σε ορισμένες γυναίκες μπορεί να καθυστερήσει η διάγνωση. Ίσως, το πιο σημαντικό, πολλές γυναίκες να αγνοούν ότι παρουσιάζουν το συγκεκριμένο σύνδρομο.

Ένα πρόβλημα του PCOS είναι ότι δεν υπάρχει καθολικά αποδεκτός ορισμός για την ασθένεια αυτή. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι για να χαρακτηριστεί μία διαταραχή σαν PCOS θα πρέπει να υπάρχουν τα κάτωθι τρία χαρακτηριστικά:

1. παρουσία υπερανδρογοναιμίας (υπερβολική αύξηση των ανδρογόνων),

2. ανωοθυλακιορρηξία (σπάνια ή καθόλου ωορρηξία με αποτέλεσμα την διαταραχή του εμμηνορρυσιακού κύκλου) και

3. παρουσία των πολλαπλών μικρών κύστεων των ωοθηκών σε κολπικό υπερηχογραφικό έλεγχο.

Και αυτό διότι άλλες διαταραχές των ωοθηκών, της υπόφυσης και των επινεφριδίων μπορεί να μιμούνται την εμφάνιση των συμπτωμάτων του PCOS, και θα πρέπει να διερευνηθούν λεπτομερειακά.

Ποια είναι τα συμπτώματα του PCOS;

Τα συμπτώματα και σημεία του PCOS μπορεί να περιλαμβάνουν:

-ανωμαλίες του εμμηνορρυσιακού κύκλου (μακρά διαστήματα μεταξύ περιόδων),
-αυξημένο σωματικό βάρος (βρίσκεται στο ήμισυ μόνο των ασθενών),
-ακμή,
-υπερβολική τριχοφυΐα και
-στειρότητα.

Βέβαια κάθε περίπτωση ακμής ή αυξημένης τριχοφυΐας δεν είναι απαραίτητα αποτέλεσμα της ορμονικής διαταραχής που χαρακτηρίζει το PCOS αλλά μπορεί να οφείλονται και σε άλλα αίτια τα οποία θα πρέπει να διερευνώνται.

Τριχοφυΐα στο άνω χείλος, στο πηγούνι, στην κοιλιακή χώρα, και μεταξύ των μαστών ή / και γλουτοί είναι πιο ύποπτες για PCOS.

Ορισμένες γυναίκες με PCOS έχουν, επίσης, μεταβολικές διαταραχές και χαρακτηρίζονται από αντίσταση στην ορμόνη ινσουλίνη. Αυτή η ορμόνη, που παράγεται στο πάγκρεας, διεγείρει τα κύτταρα του οργανισμού να απορροφά και να χρησιμοποιεί τη γλυκόζη που χρησιμοποιείται από τον οργανισμό ως πηγή ενέργειας. Σε γυναίκες με PCOS, τα κύτταρα του σώματος είναι συχνά ανθεκτικά στην δράση της ινσουλίνης και έτσι η γλυκόζη δεν χρησιμοποιείται αποτελεσματικά. Αυτό που ακολουθεί είναι να αποθηκεύονται για μελλοντική χρήση, με τη μορφή λίπους, εξ ου και η αύξηση της σωματικού βάρους και τα ανώμαλα επίπεδα γλυκόζης σε ορισμένες γυναίκες με PCOS.

Ενδιαφέρον εμφανίζει το γεγονός ότι και κάποιες λεπτές γυναίκες με PCOS εμφανίζουν αντίσταση στην ινσουλίνη. Είναι σημαντικό για τις γυναίκες με PCOS να ξέρουν ότι η υπερβολική του λιπώδους ιστού, η αντίσταση στην ινσουλίνη και άλλες ορμονικές ανωμαλίες αυξάνει τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο και διαβήτη. Επιπλέον, η απώλεια της ωορρηξίας και τα αραιά χρονικά διαστήματα περιόδου αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο της μήτρας. Το PCOS είναι ενδεχομένως μια σοβαρή ασθένεια και δεν πρέπει να αγνοείται από τις γυναίκες ή τους ιατρούς.

Πώς γίνεται η διάγνωση PCOS;

Ενώ πολλοί ιατροί εμπειρικά διαγνώσουν μια γυναίκα με PCOS με βάση τα κλινικά χαρακτηριστικά που αναφέρονται παραπάνω, η σωστή διάγνωση απαιτεί τη λήψη δειγμάτων αίματος για μια σειρά από ορμόνες, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που παράγονται από τις ωοθήκες, τα επινεφρίδια, την υπόφυση και τον θυρεοειδή αδένα. Επίσης είναι απαραίτητο να πραγματοποιείται μια πλήρης κλινική εξέταση και ένα κολπικό υπερηχογράφημα. Σημαντικό είναι να γίνεται και μέτρηση της χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων, της γλυκόζης και της ινσουλίνης ως μέρος μιας πλήρους αξιολόγησης.

Τι προκαλεί PCOS;

Η αλήθεια είναι πως κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι προκαλεί αυτή την ασθένεια. Υπάρχει σίγουρα μια κακή επικοινωνία μεταξύ του υποθαλάμου (εντός του εγκεφάλου), της υπόφυσης (στη βάση του εγκεφάλου), των ωοθηκών και του λιπώδους ιστού. Υπάρχει σίγουρα υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης PCOS εντός ορισμένων οικογενειών, αλλά η γενετική βάση της νόσου δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί.

Θεραπευτική αντιμετώπιση του PCOS

Όσον αφορά τις γυναίκες που δεν ενδιαφέρονται προς το παρόν για τεκνοποίηση, η από του στόματος χορήγηση αντισυλληπτικών (αντισύλληψη) είναι πολύ αποτελεσματική στην εμφάνιση περιόδου σε κανονικά χρονικά διαστήματα, στη μείωση των ανεπιθύμητων ανδρογόνων στο αίμα και στην ελαχιστοποίηση των κινδύνων από τον καρκίνο της μήτρας.

Οι γυναίκες που επιθυμούν τη γονιμότητα μπορεί να λάβουν κιτρική κλομιφαίνη για 3-4 μήνες εφόσον πρώτα εξεταστούν από τον γυναικολόγο τους. Η χρήση αυτού του φαρμάκου για περισσότερο από 3 ή 4 μήνες είναι απίθανο να οδηγήσει σε εγκυμοσύνη και μπορεί να σπαταλάμε πολύτιμο χρόνο. Επιπλέον, οι γυναίκες ηλικίας άνω των 35 μπορούν να έχουν χαμηλότερη ανταπόκριση στην κιτρική κλομιφαίνη και θα πρέπει να εξεταστεί η πιθανότητα χρήσης ενέσιμων φαρμάκων, προκειμένου να επιτύχουν ωοθυλακιορρηξία πιο αποτελεσματικά.

Υπερτρίχωση (περίσσεια τριχοφυΐα):

Εκτός από την από του στόματος θεραπεία, υπάρχουν φάρμακα που διατίθενται στο φαρμακείο για την αντιμετώπιση της υπερτρίχωσης. Το πιο κοινό από αυτά είναι η σπιρονολακτόνη και η Finasteride. Είναι αποτελεσματικά στην πρόληψη της ανάπτυξης νέων τριχών αλλά δεν απαλλάσσουν το σώμα από τις υπάρχουσες τρίχες. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με μεθόδους αποτρίχωση όπως η ηλεκτρόλυση. Η χορήγηση αυτών των φαρμάκων γίνεται μόνο με συνταγή Ιατρού και εφόσον υπάρχουν προϋποθέσεις χορήγησης. Η επίδραση αυτών των φαρμάκων στο αναπτυσσόμενο έμβρυο δεν είναι καλά εδραιωμένη.

Παχυσαρκία:

Όπως και σε άλλες παχύσαρκες γυναίκες, η θεραπεία βασίζεται στον περιορισμό των θερμίδων και την αύξηση της απόδοσης της αερόβιας άσκησης. Οι γυναίκες θα πρέπει να συνεννοούνται με διατροφολόγο ο οποίος θα δημιουργήσει μια διατροφή που είναι χαμηλή σε λιπαρά και υδατάνθρακες και να παρέχει επαρκή πρωτεΐνη. Προγράμματα άσκησης (για 30 λεπτά την ημέρα 4-5 φορές την εβδομάδα) είναι εξαιρετικά χρήσιμα. Επί μη αποτελέσματος καλό είναι να ακολουθηθεί μία επεμβατική μέθοδος αντιμετώπισης της παχυσαρκίας.

Αντίσταση στην ινσουλίνη:

Η μείωση του σωματικού βάρους θα βελτιώσει σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο την αντίσταση στην ινσουλίνη, αλλά και εμφάνιση της περιόδου, τη βελτίωση της γονιμότητας και την μείωση των επιπέδων των ανδρογόνων ορμονών. Επιπλέον, η απώλεια βάρους θα μειώσει τους κινδύνους της στεφανιαίας νόσου και του καρκίνου της μήτρας. Πρόσφατα, δύο φάρμακα, η μετφορμίνη και η Troglitazone, έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμα στην βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη σε γυναίκες με PCOS και στη ρύθμιση της περιόδου.

Γνωρίστε τη γιατρό:

Η Δρ. Νούλη Ξενιτίδου – Δουλγεράκη ολοκλήρωσε τις σπουδές της στην Ιατρική Αθηνών το 1983 και την ειδικότητα Μαιευτικής – Γυναικολογίας στην Αλεξανδρούπολη και στο Τζάνειο Νοσοκομείο Πειραιά το 1989. Από τότε ιδιωτεύει, κατ’αρχήν στο νοσοκομείο Μητέρα και από το 1996 στο Μαιευτήριο ΙΑΣΩ.