Το 25% είπε ότι αισθάνεται πως έχουν αρνητική επίδραση στην ψυχική του ευεξία και το 53% είπε πως πιστεύει ότι η μείωση της χρήσης θα μπορούσε να βοηθήσει.

Επιπλέον, το 29% των ερωτηθέντων είπε ότι χρειάζονται τουλάχιστον μερικές μέρες διάλειμμα για να επωφεληθούν από την παύση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενώ ο αριθμός αυτός εκτινάσσεται στο 46% μεταξύ των ατόμων ηλικίας 15 έως 24 ετών.

Μήπως ήρθε η ώρα να σκεφτούμε πιο βαθιά το πώς η σχέση μας με τα social media επηρεάζει την ψυχική μας ευεξία;

Πώς τα social media επηρεάζουν την ψυχική υγεία

Στην πραγματικότητα, όπως προκύπτει από σχετικές έρευνες, ο εγκέφαλός μας εκλιπαρεί να επιβραδύνουμε τη χρήση των social media.

Μια μελέτη του 2015 στο Ηνωμένο Βασίλειο διαπίστωσε ότι τα παιδιά είχαν υψηλότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν κάποια ψυχική ασθένεια όταν χρησιμοποιούσαν ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης για 3 ώρες ή περισσότερο τη σχολική μέρα. Μια άλλη μελέτη του 2018 βρήκε άμεσο συσχετισμό μεταξύ της μείωσης της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της βελτίωσης της κατάθλιψης και της μοναξιάς.

Σε άλλη έρευνα του 2021 στις ΗΠΑ, το 86% ανέφερε ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζουν αρνητικά την ευτυχία και την εικόνα του εαυτού τους. Μεταξύ 79% και 83% ανέφεραν επίσης αρνητικές επιπτώσεις στο άγχος, τη μοναξιά και την κατάθλιψη.

Διακρατική διαδικτυακή έρευνα του 2022 σε ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία και Νορβηγία διαπίστωσε ότι όσοι χρησιμοποιούσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για ψυχαγωγία ή για να μειώσουν τη μοναξιά κατά τη διάρκεια της πανδημίας είχαν τελικά χειρότερη ψυχική υγεία.

Ενώ η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για προσωπική επαφή και η διατήρηση σχέσεων συσχετίστηκε με θετικά αποτελέσματα, εξακολουθούσε να υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του αυξημένου καθημερινού χρόνου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και της χειρότερης ψυχικής υγείας συνολικά.

Τέλος, μια πιλοτική μελέτη του 2021 σε φοιτητές πανεπιστημίου διαπίστωσε ότι οι περισσότεροι ανέφεραν θετική αλλαγή στη διάθεση, μειωμένο άγχος και βελτιωμένο ύπνο κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά από ένα διάλειμμα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Πράγματα που μπορείτε να κάνετε αντί για να αναλώνεστε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Τα δεδομένα υποδεικνύουν ξεκάθαρα ότι χρειάζεται να αλλάξουμε τον τρόπο και τη συχνότητα με την οποία χρησιμοποιούμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εξάλλου η ψυχική υγεία είναι πιο σημαντική από την εικόνα μας στο Instagram.

Λοιπόν, τι μπορείτε να κάνετε; Διαπιστώστε τι είναι αυτό που σας κρατάει μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ανακατευθύνετε αυτή την ανάγκη στον πραγματικό κόσμο.

Εάν για παράδειγμα χρησιμοποιείτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να χαλαρώσετε ή για να περάσετε τον ελεύθερο σας χρόνο:

• Κάντε μια βόλτα γύρω από το τετράγωνο.
• Βάλτε λίγη μουσική.
• Φτιάξτε τη διάθεσή σας με αρωματικά κεριά ή μερικά αιθέρια έλαια.
• Διάβασε ένα βιβλίο.
• Δοκιμάστε να ασχοληθείτε με κάτι χειρωνακτικό.
• Μαγειρέψτε κάτι νόστιμο.
• Παίξτε με το κατοικίδιο σας.
• Δοκιμάστε γιόγκα ή διαλογισμό.
• Χαλαρώστε πίνοντας ένα καταπραϋντικό, ζεστό ρόφημα, όπως ένα τσάι ή μια ζεστή σοκολάτα.
• Δείτε παλιές φωτογραφίες και αναπολήστε.

Εάν πάλι χρησιμοποιείτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να σχετιστείτε με άλλους ανθρώπους και να κρατήσετε επικοινωνία:

• Τηλεφωνήστε σε έναν φίλο ή μέλος της οικογένειας
• Προσκαλέστε κάποιον για δείπνο ή ποτό.
• Συνομιλήστε με τους γείτονές σας.
• Οργανώστε μία συνάντηση το Σαββατοκύριακο, μια πεζοπορία ή ένα ταξίδι με φίλους.
• Παρακολουθήστε μια εκδήλωση για κάποιο θέμα που σας ενδιαφέρει. Εκεί μπορείτε να γνωρίσετε ανθρώπους που έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα με εσάς.
• Γίνετε εθελοντής σε μια οργάνωση για καλό σκοπό.
• Γίνετε μέλος σε μια ομάδα.

Εάν χρησιμοποιείτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για ψυχαγωγία, αντί για memes και videos, επιλέξτε κάποια ψυχαγωγία στην πραγματική ζωή:

• Δείτε μια συναυλία ή ένα μουσικό πρόγραμμα σε μαγαζί.
• Παίξτε ένα παιχνίδι.
• Ασχοληθείτε με κάποιο χόμπι.
• Μάθετε ένα όργανο.
• Κάντε μαθήματα χορού ή πολεμικών τεχνών.
• Κάντε μια πεζοπορία.
• Επισκεφτείτε ένα μουσείο.
• Δοκιμάστε τις δυνάμεις σας στην κηπουρική.
• Ακούστε ένα podcast.
• Διάβασε ένα βιβλίο.
• Συγκεντρώστε μερικούς φίλους ή την οικογένειά σας και παίξτε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι.

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε τα κίνητρά της σύνδεσής σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μόλις βρείτε το λόγο, μπορείτε να καλύψετε αυτή την ανάγκη με άλλο τρόπο στην πραγματική ζωή.

Πώς να θέσετε υγιή όρια στα social media

Ενώ τα διαλείμματα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι σπουδαία, είναι σημαντικό να είμαστε ρεαλιστές και ειλικρινείς. Εάν τα social media είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας, δεν πειράζει.

Υπάρχουν τρόποι για να μειώσετε τις αρνητικές επιπτώσεις και να ενισχύσετε τα θετικά αποτελέσματα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ακόμη και χωρίς να απέχετε από αυτά. Για παράδειγμα:

• Σταματήστε να παρακολουθείτε λογαριασμούς που έχουν αρνητική επίδραση στη διάθεσή σας ή στην εικόνα του εαυτού σας.
• Αφαιρέστε από το προφίλ σας φωτογραφίες που τροφοδοτούν την αρνητική αυτοκριτική σας.
• Διαγράψτε τυχόν αρνητικά DM, trolling ή spam.

Επιπλέον, μπορείτε να δώσετε το καλό παράδειγμα επιλέγοντας να δημοσιεύετε αναρτήσεις που δείχνουν την πραγματικότητα. Για αρχή:

• Παραλείψτε το φίλτρο και αναδείξτε τον πραγματικό σας εαυτό
• Δημοσιεύστε φωτογραφίες και από τις «ακατάστατες» στιγμές, όχι μόνο τις τέλειες.
• Υπενθυμίστε ότι είστε ένα πραγματικό άτομο με ελαττώματα, κολλήματα και ανασφάλειες – ακριβώς όπως όλοι.
• Δημοσιεύστε ενθαρρυντικά σχόλια σε αναρτήσεις άλλων.
• Ενημερώστε για τα διαλείμματά σας από τα social media όταν τα κάνετε για να υπενθυμίσετε στους άλλους ότι μπορούν να κάνουν το ίδιο.

Για τους περισσότερους από εμάς, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι -καλώς ή κακώς- ένα μέρος της ζωής μας. Μπορούμε λοιπόν να τα χρησιμοποιήσουμε με τρόπο που να τονίζει το θετικό έναντι του αρνητικού, τόσο για εμάς όσο και για τους άλλους.

Με λίγη συνειδητή χρήση, περιστασιακά διαλείμματα και ισορροπία με άλλες δραστηριότητες, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να αποτελέσουν ένα υγιές εργαλείο για αυτοέκφραση και σύνδεση.