Ο αυτισμός, μια από τις πιο σοβαρές αναπτυξιακές διαταραχές παρουσιάζει παγκοσμίως μεγάλη αύξηση στις μέρες μας. Αν και δεν υπάρχει θεραπεία, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπευτική παρέμβαση μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής του ασθενούς και της οικογένειάς του. Ο αυτισμός παρουσιάζεται σε όλες τις φυλετικές, εθνικές και κοινωνικές ομάδες, και τα αγόρια έχουν τέσσερις φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να προσβληθούν από ότι τα κορίτσια.

Υπολογίζεται ότι 67 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως προσβάλλονται από αυτισμό. Στις περισσότερες χώρες, η πάθηση αυτή, συναντάται πιο συχνά από ότι ο παιδικός καρκίνος, σακχαρώδης διαβήτης, και το έιτζ μαζί. Ο αυτισμός περιορίζει την ικανότητα ενός ατόμου να επικοινωνήσει και να σχετίζεται με τρίτους. Συσχετίζεται με την τήρηση αυστηρής ρουτίνας και τις επαναληπτικές κινήσεις, όπως π.χ. την καταναγκαστική διαρρύθμιση αντικειμένων στον χώρο και την τήρηση πολύ συγκεκριμένης ρουτίνας.

Η 2α Απριλίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού, με βασικό στόχο την αύξηση της παγκόσμιας γνώσης γύρω από αυτή τη σύνθετη νευροβιολογική διαταραχή που γνωρίζει μεγάλη έξαρση τα τελευταία χρόνια και υπολογίζεται ότι «χτυπά» περίπου 1 στους 150 ανθρώπους χωρίς να κάνει διακρίσεις σε φυλετικές, εθνικές και κοινωνικές ομάδες».

Αναγνωρίζοντας τα συμπτώματα

Τα συμπτώματα κυμαίνονται από πολύ ήπια έως αρκετά σοβαρά. Όλες αυτές οι διαταραχές χαρακτηρίζονται από περιορισμένη ικανότητα επικοινωνίας και κοινωνικής δεξιότητας καθώς και επαναληπτικότητα στην συμπεριφορά. Η διάγνωση των διαταραχών του φάσματος του αυτισμού γίνεται συνήθως με αξιοπιστία γύρω στην ηλικία των 3 ετών, ενώ η πρώτη διάγνωση συνήθως γίνεται σε ηλικία 18 μηνών. Οι γονείς είναι συνήθως οι πρώτοι που παρατηρούν κάποιες ασυνήθιστες συμπεριφορές στο παιδί τους ή την αδυναμία του παιδιού να φθάσει σε ορισμένα αναπτυξιακά ορόσημα-κλειδιά τα οποία αναλογούν στην ηλικία του.

Ορισμένοι γονείς περιγράφουν ότι το παιδί τους διέφερε από την ώρα της γέννησης, ενώ άλλοι αναφέρουν ότι το παιδί τους αναπτυσσόταν κανονικά και ξαφνικά άρχισε να χάνει τις ικανότητές του. Πολλοί παιδίατροι παραβλέπουν τις πρώτες ενδείξεις αυτισμού, με το σκεπτικό ότι η ανάπτυξη του παιδιού θα βελτιωθεί στην πορεία και συνιστούν στους γονείς να τηρήσουν στάση αναμονής. Τα αποτελέσματα από τις πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι όταν οι γονείς υποψιαστούν ότι κάποιο πρόβλημα υπάρχει με το παιδί τους, τις περισσότερες φορές έχουν δίκιο. Εάν ανησυχείτε για την αναπτυξιακή πορεία του παιδιού σας, μην περιμένετε: μιλήστε με τον ιατρό σας και ζητήστε να εξεταστεί για αυτισμό.

Η σημαντική πρώιμη διάγνωση

Ενώ πολλοί γονείς προβληματίζονται για τον χαρακτηρισμό ενός νηπίου ως “αυτιστικού”, όσο πιο νωρίς γίνει η διάγνωση, τόσο πιο γρήγορα μπορεί να αρχίσει και η παρέμβαση. Προς το παρόν, δεν υπάρχει κάποιος αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη του αυτισμού, καμία μέθοδος αντιμετώπισης η οποία να είναι πλήρως αποτελεσματική, και καμία θεραπεία. Σύμφωνα με τα στοιχεία των ερευνών, η πρώιμη θεραπευτική παρέμβαση για τουλάχιστον δύο χρόνια κατά την προσχολική ηλικία μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τον δείκτη νοημοσύνης και τις γλωσσικές ικανότητές πολλών νέων παιδιών που πάσχουν από διαταραχές του φάσματος του αυτισμού. Η παρέμβαση πρέπει να αρχίσει αμέσως μετά την διάγνωση αυτισμού. Αποτελεσματικά προγράμματα εστιάζουν τις προσπάθειες στην ανάπτυξη επικοινωνιακής, κοινωνικής και γνωστικής ικανότητάς. Σε πολλές χώρες, ο αυτισμός δεν αποτελεί μια αναγνωρισμένη διαταραχή και η διάγνωση δυσχεραίνεται. Τα κράτη πρέπει να αναλάβουν την δέσμευση δημιουργήσουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για πρώιμη ανίχνευση αυξάνοντας την ενημέρωση που υπάρχει στον συγκεκριμένο τομέα. Μέθοδοι εξέτασης υπάρχουν για μικρά παιδιά ακόμη και 18 μηνών. Η εξέταση δύναται να γίνει κατά την τακτική ιατρική εξέταση της υγείας ενός μωρού.

Οι ενδείξεις που πρέπει να σας προβληματίσουν

Οι παρακάτω “κόκκινες σημαίες” αποτελούν πιθανές ενδείξεις αυτισμού και το παιδί πρέπει να εξετασθεί ώστε να επιβεβαιωθεί ότι βρίσκεται στον σωστό αναπτυξιακό δρόμο. Αν το μωρό σας παρουσιάσει κάποιο από τα παρακάτω, ζητήστε άμεση εξέταση από παιδίατρο, παιδοψυχίατρο και αναπτυξιολόγο σε εξειδικευμένες δομές:

• Έλλειψη έντονου χαμόγελου ή άλλων εγκαρδίων εκφράσεων χαράς από έξι μηνών και μετά.
• Έλλειψη ανταλλαγής ήχων, χαμόγελων και άλλων εκφράσεων προσώπου από εννέα μηνών και μετά.
• Έλλειψη “βαβίσματος” (βρεφικής ομιλίας) έως 12 μηνών.
• Έλλειψη ανταπόκρισης και αναπαραγωγής χειρονομιών όπως δακτυλοδειξία, παρουσίαση, τέντωμα ή χαιρετισμό έως 12 μηνών.
• Αδυναμία σχηματισμού λέξεων έως 16 μηνών.
• Αδυναμία σχηματισμού φράσεων δύο λέξεων με νόημα (χωρίς μίμηση ή επανάληψη) έως 24 μηνών
• Έλλειψη ανταπόκρισης στο όνομά του έως 10 μηνών.
• Όποια απώλεια ομιλίας, βαβίσματος ή κοινωνικής δεξιότητας σε οποιαδήποτε ηλικία.