Αυξημένοι θάνατοι από τα trans λιπαρά

Ακόμα και μικρή ελάττωση των τροφών με trans λιπαρά επιφέρει εντυπωσιακή ελάττωση των καρδιακών παθήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε κύριο άρθρο του το πλέον έγκριτο ιατρικό περιοδικό της Αγγλίας, το British Medical Journal, αναφέρεται στα trans λιπαρά και υποστηρίζει ότι 7.000 θάνατοι τον χρόνο μπορεί να αποτραπούν στη Βρετανία εάν ελαττωθεί μόλις κατά 1% η κατανάλωση των trans λιπαρών τροφών.

Εύλογα, κατά συνέπεια, τίθεται το ερώτημα σε ποιες τροφές υπάρχουν τα τρανς λιπαρά. Κλασικά, βρίσκονται σε διάφορες μαργαρίνες, στα φαγητά των fast foods, σε ορισμένα μπισκότα και σε οτιδήποτε τηγανητό με υδρογονωμένα φυτικά λάδια. Άλλωστε για τον λόγο αυτό ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά να απαγορευθούν δια νόμου τα φαγητά που περιέχουν trans λίπος. Στο ίδιο άρθρο του British Medical Journal αναφέρεται ότι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Harvard υποστηρίζουν την άποψη ότι η νομοθετική απαγόρευση στη Δανία και στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης δεν επηρέασε καθόλου ούτε τη γευστικότητα των φαγητών ούτε και την κατανάλωσή τους. Το εντυπωσιακότερο ίσως στοιχείο στο παραπάνω άρθρο είναι ότι με ελάττωση κατά μόλις 1% των trans λιπαρών τροφών δεν επιτυγχάνονται μόνο 7.000 λιγότεροι θάνατοι από καρδιαγγειακά νοσήματα αλλά και 11.000 λιγότερες καρδιακές προσβολές.

Βέβαια αναζητώντας τη σχετική βιβλιογραφία, βρίσκει κανείς και μετριοπαθέστερες επιστημονικές απόψεις, σύμφωνα με τις οποίες δεν είναι απαραίτητο να επιδιωχθεί η ολική απαγόρευση των trans λιπαρών.

Ορισμένες χώρες όπως η Δανία επιβάλλουν φόρο στα τρόφιμα με trans λίπος που ανεβάζουν τη χοληστερίνη, δεδομένου ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοινώνει ότι 5 εκατομμύρια άνθρωποι χάνονται κάθε χρόνο από την υψηλή χοληστερόλη.

Όμως όλοι συμφωνούν ότι θα επιτευχθεί μείωση της κατανάλωσης των trans λιπαρών με τη νομοθετική ενθάρρυνση της δημιουργίας εστιατορίων που δεν θα διαθέτουν φαγητά με υψηλή περιεκτικότητα σε trans λίπος. Αναμφισβήτητα όλοι συμφωνούν πως πρέπει να αναγράφεται πάνω σε όλες τις συσκευασίες των τροφών η περιεκτικότητά τους σε υδρογονωμένα φυτικά λάδια, δηλαδή σε trans λιπαρά.

Είναι επίσης αναγκαίο να επιδιωχθεί μία λεπτομερέστερη διαφώτιση για τους κινδύνους από τη διατροφή με trans λίπος, του πληθυσμού και ιδιαίτερα των νέων ατόμων και των ασθενέστερων οικονομικά τάξεων, που καταφεύγουν ευκολότερα στα φαγητά των fast foods. Η καμπάνια αυτή πρέπει να αρχίζει μέσα στα σχολεία με ένα μάθημα αγωγής Υγείας που να διδάσκεται από ειδικά εκπαιδευμένους δασκάλους.

Το ελαιόλαδο, το υγρό χρυσάφι κατά τον Όμηρο.

Πολλοί ίσως θεωρήσουν ορισμένες από τις παραπάνω θέσεις υπερβολικές. Όμως αρκεί να αναλογισθεί κανείς ότι παραδοσιακές περιοχές και κυρίως τα νησιά του Αιγαίου, που οι κάτοικοί τους διατρέφονταν κυρίως με αγνό ελαιόλαδο και ψάρια, και παρουσίαζαν μικρότερη συχνότητα σε εκδηλώσεις καρδιοπαθειών και θανάτων, σήμερα οι ίδιες περιοχές είναι πρακτικά αγνώριστες.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η Κρήτη και η Κέρκυρα που πριν 30 περίπου χρόνια οι κάτοικοί τους συμμετείχαν στην περίφημη μελέτη των επτά χωρών που απέδειξε ότι οι Έλληνες λόγω του τρόπου ζωής τους είχαν από τα χαμηλότερα στο κόσμο ποσοστά σε εμφράγματα (καρδιακές προσβολές). Δυστυχώς σήμερα, η νοσηρότητα και οι θάνατοι από καρδιοαγγειακές παθήσεις των περιοχών αυτών έχουν εξισωθεί με τις περιοχές εκείνες της Ευρώπης που οι πληθυσμοί τους διατρέφονταν με ζωικά λίπη και που σήμερα αναγκάζονται να υιοθετήσουν τη διατροφή των κατοίκων με αγνό μεσογειακό ελαιόλαδο.

Το ελαιόλαδο, μαζί με τα όσπρια αποτελούν το οπλοστάσιο της μεσογειακής διατροφής που από όλους αναγνωρίζεται ως ιδεώδης υγιεινή διατροφή.

Δημήτρης Κρεμαστινός
Καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών