Η Tεχνητή Νοημοσύνη ανοίγει νέους δρόμους στην εξωσωματική γονιμοποίηση

Τα τελευταία  χρόνια, η τεχνητή νοημοσύνη (artificial intelligence) και η μηχανική μάθηση (machine learning) αποτελούν τα νέα βασικά εργαλεία για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Με την βοήθεια αυτών, έχει αναπτυχθεί νέος εργαστηριακός εξοπλισμός, με στόχο τη σωστή επιλογή γαμετών και εμβρύων, την πρόβλεψη του αποτελέσματος της θεραπείας και την ταχύτερη επίτευξη  εγκυμοσύνης, σε πολύ υψηλότερα ποσοστά.

Σημαντικό είναι να αναφερθεί, η ανάπτυξη  του Time Lapse Imaging, που αποτυπώνει φωτογραφικά τα έμβρυα στα διάφορα στάδια της καλλιέργειας τους  στο εργαστήριο, με στόχο τη μελέτη των μορφολογικών χαρακτηριστικών τους. Με αυτόν τον τρόπο οι εμβρυολόγοι μπορούν να αποφασίσουν με περισσότερα κριτήρια ποιο έμβρυο είναι ικανό να μας οδηγήσει σε ένα θετικό αποτέλεσμα επιλέγοντας  το καταλληλότερο έμβρυο αυτοματοποιημένα. Ακόμη μια τέτοια καινοτομία είναι το αυτοματοποιημένο σύστημα κρυοσυντήρησης ωαρίων, με στόχο τη διατήρηση των βέλτιστων συνθηκών κατάψυξης και την αύξηση της αποτελεσματικότητας της μεθόδου.

Εφαρμογές του PRP για την ενίσχυση της γυναικείας γονιμότητας

Το PRP (πλάσμα αίματος πλούσιο σε αιμοπετάλια) είναι μια νέα και πολύ αποτελεσματική μέθοδος στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας. Το PRP είναι ορός αίματος που έχει εμπλουτιστεί με αιμοπετάλια 4-5 φορές περισσότερο σε αριθμό από αυτά που κυκλοφορούν στο  αίμα μας φυσιολογικά. Τα αιμοπετάλια είναι κύτταρα του αίματος που μεταφέρουν αυξητικούς παράγοντες και διεγείρουν την αύξηση των κυττάρων λόγω των  αναγεννητικών  ικανοτήτων τους στους ιστούς του σώματος μας και των κυτοκινών που περιέχουν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2015 στο περιοδικό International Journal of Clinical and Experimental Medicine εξετάστηκε η αποτελεσματικότητα του PRP σε υπογόνιμες γυναίκες μετά από εγχύσεις PRP και διαπιστώθηκε ότι η εφαρμογή PRP είχε ως αποτέλεσμα την επίτευξη πέντε κυήσεων σε δείγμα δέκα γυναικών που είχαν ιστορικό αποτυχίας επίτευξης κύησης μετά από εμβρυομεταφορά.

Το PRP ενδομητρίου μπορεί να ευνοήσει το πάχος του ενδομητρίου αποτελώντας μία θεραπευτική πρόταση για το λεπτό ενδομήτριο, καθώς το επαρκές πάχος είναι ένας βασικός παράγοντας για την εμφύτευση των εμβρύων και την εγκυμοσύνη. Αποτελέσματα αρκετών μελετών αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα της τεχνικής PRP στην ανάπτυξη του ενδομητρίου και ως συνέπεια τα αυξημένα ποσοστά εγκυμοσύνης. Η διαδικασία της αναζωογόνησης του ενδομητρίου είναι μια ασφαλής, ανώδυνη διαδικασία και δεν απαιτείται νάρκωση. Πραγματοποιείται στο ιατρείο, κάνοντας  αρχικά  λήψη αίματος από την ασθενή, εν συνεχεία το αίμα επεξεργάζεται από τον ειδικό εξοπλισμό (τα λευκά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια διαχωρίζονται από τα ερυθρά αιμοσφαίρια και τον ορό αίματος μέσω της φυγοκέντρησης) και έπειτα πραγματοποιείται η έγχυση στο ενδομήτριο. Η διαδικασία είναι παρόμοια με το τεστ Παπανικολάου. Μετά τη θεραπεία παρουσιάζεται σταδιακά αύξηση του πάχους του ενδομητρίου, ώστε να καταστεί δυνατή η εγκυμοσύνη. Γυναίκες  που έχουν σοβαρά προβλήματα με την πάχυνση του ενδομητρίου τους, παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση μετά τη θεραπεία.

Το PRP ωοθηκών ή αλλιώς η Αναζωογόνηση Ωοθηκών (Ovarian Rejuvenation) είναι μια νέα και αξιόλογη διαδικασία που προσφέρει στα ζευγάρια που το επιθυμούν τη δυνατότητα να αποκτήσουν βιολογικό́ παιδί́, αντί να καταφύγουν στη λύση της δωρεάς ωαρίων. Ευνοεί την φυσική́ παραγωγή́ των ωοκυττάρων σε γυναίκες που βρίσκονται σε προχωρημένη αναπαραγωγική́ ηλικία και έχουν μειωμένο αριθμό́ και συνηθώς κακής ποιότητας ωάρια.

Νέα εξατομικευμένα τεστ για τη διάγνωση της υποδεκτικότητας του ενδομητρίου κατά τη διάρκεια του παραθύρου εμφύτευσης (WOI), είναι σε θέση να προσδιορίσουν την καλύτερη στιγμή του ενδομητρίου για να μεταφερθεί ένα έμβρυο, αυξάνοντας τις πιθανότητες επιτυχούς εμφύτευσης και εγκυμοσύνης. Με το τεστ εξατομικεύεται το «παράθυρο εμφύτευσης» για κάθε γυναίκα δίνοντας εξαιρετικά υψηλά ποσοστά κυήσεως έως 66%.

Το ER Map® και ERA test είναι μοριακά διαγνωστικά εργαλεία που βασίζονται στην ανάλυση έκφρασης γονιδίων με λειτουργική συνάφεια στη διαδικασία της δεκτικότητας του ενδομητρίου και στην ανοσολογική απόκριση που σχετίζεται με την επιτυχή εμφύτευση εμβρύου. Όλοι οι ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μπορούν να επωφεληθούν από τον ακριβή προσδιορισμό του παραθύρου εμφύτευσης. Περίπου το 30% των ασθενών έχουν ένα εκτοπισμένο παράθυρο εμφύτευσης (WOI). Η δοκιμή αυτή μπορεί να είναι χρήσιμη ακόμη και σε ασθενείς χωρίς εμφανή ενδομήτρια προβλήματα, κανονική μήτρα και φυσιολογικό πάχος ενδομητρίου. Το τεστ συνιστάται ιδιαίτερα σε ζευγάρια που έχουν βιώσει ανεπιτυχείς κύκλους ή απώλεια εγκυμοσύνης μετά τη μεταφορά εμβρύων καλής ποιότητας.

Υγιή παιδιά με «σύμμαχο» την επιστήμη της γενετικής

Η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (pre-implantation genetic diagnosis, PGD) και ο προεμφυτευτικός γενετικός έλεγχος (pre- implantation genetic screening, PGS) είναι τεχνικές μέθοδοι ανίχνευσης γενετικών χαρακτηριστικών, οι οποίες εφαρμόζονται σε έμβρυα πριν την μεταφορά τους στη μήτρα, ή ακόμη και σε ωάρια πριν την γονιμοποίηση. Αφού το έμβρυο μεγαλώσει στο εργαστήριο, συνήθως γίνεται βιοψία την ημέρα 3 ή 5 (στάδιο βλαστοκύστης) της ανάπτυξης του εμβρύου. Μερικά κύτταρα εμβρύου αποστέλλονται έπειτα σε ένα εξωτερικό εργαστήριο το οποίο χρησιμοποιεί την τεχνολογία που απαιτείται για να μετρήσει τον αριθμό των χρωμοσωμάτων μέσα σε κάθε κύτταρο.

Ο στόχος τόσο του PGD όσο και του PGS είναι να αυξήσει την πιθανότητα επιλογής ενός υγιούς εμβρύου που θα εξελιχθεί σε ένα υγιές μωρό. Αυτές οι πρόοδοι μπορούν να κάνουν πραγματική διαφορά στο αποτέλεσμα του IVF, καθώς οι γενετικές ανωμαλίες εμφανίζονται σχεδόν σε μία στις 20 εγκυμοσύνες, κυμαινόμενες σε σοβαρότητα από μικρές ανατομικές ανωμαλίες μέχρι εκτεταμένες γενετικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της διανοητικής καθυστέρησης. Ελέγχονται και τα 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων για αριθμητικές ή δομικές ανωμαλίες που μπορεί να εμποδίζουν την εμφύτευση του εμβρύου, να προκαλούν επανειλημμένες αποβολές ή να οδηγούν σε γέννηση πασχόντων παιδιών.

Το PGS απευθύνεται σε γυναίκες ηλικίας άνω των 35 ετών καθώς το ποσοστό των χρωμοσωμικών ανωμαλιών στα έμβρυα αυξάνει όσο αυξάνει η ηλικία των γυναικών, σε περιπτώσεις πολλαπλών αποτυχημένων προσπαθειών εξωσωματικής γονιμοποίησης και ιστορικό καθ’ έξιν αποβολών ή οικογενειακό ιστορικό χρωμοσωμικών ανωμαλιών.

Λιγότερα φάρμακα για τις θεραπείες γονιμότητας

Σημαντικό επίτευγμα έχει σημειωθεί σε ότι αφορά την ελάττωση της ποσότητας ορμονών και του αριθμού των χορηγουμένων ενέσεων όπως ο τροποποιημένος φυσικό κύκλος - minimal stimulation in vitro fertilization ή Mini IVF που παρέχει υψηλά ποσοστά επιτυχίας ενώ χρησιμοποιεί σημαντικά λιγότερη φαρμακευτική αγωγή. Η MINI IVF ελαχιστοποιεί τη ποσότητα των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στις θεραπείες γονιμότητας, αυξάνοντας τις πιθανότητες εγκυμοσύνης, ενώ μπορεί να δώσει πλεονάζοντα έμβρυα προς κατάψυξη με σκοπό τη χρήση τους σε έναν μεταγενέστερο κύκλο.

Το πρωτόκολλο τροποποιημένου φυσικού κύκλου εστιάζει στην παραγωγή μικρού αριθμού ωαρίων υψηλής ποιότητας. Η ποιότητα του ωαρίου μπορεί να επιτευχθεί όταν χρησιμοποιούνται μικρές ποσότητες φαρμακευτικής αγωγής. Στόχος είναι να παραχθούν ωάρια καλής ποιότητας τα οποία θα είναι κατάλληλα για γονιμοποίηση.

Οφέλη τροποποιημένου φυσικού κύκλου

Υπάρχουν πολλά οφέλη για το πρωτόκολλο Mini IVF, όπως:

• Λιγότερη δυσφορία που σχετίζεται με τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων διέγερσης, συμπεριλαμβανομένου του πόνου στο σημείο της ένεσης.
• Παραγωγή ωαρίων υψηλής ποιότητας που είναι κατάλληλα για γονιμοποίηση.
• Μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών, συμπεριλαμβανομένου του OHSS ( Σύνδρομο υπερδιέγερσης ωοθηκών).
• Αποτελεί ένα σχέδιο θεραπείας που είναι μοναδικά προσαρμοσμένο στις συγκεκριμένες ανάγκες κάθε ατόμου.
• Μια πιο ήπια επιλογή θεραπείας σε όσους θέλουν να περιορίσουν την ποσότητα των φαρμάκων γονιμότητας που λαμβάνουν.
• Η οικονομική επιβάρυνση είναι σημαντικά μικρότερη.
• Είναι κατάλληλο για γυναίκες με υψηλή FSH (>10) και ιδιαίτερα χαμηλή AMH (<0.4 ng/ml).
• Έχει αυξημένα ποσοστά επιτυχίας.

Από τα παραπάνω θα πρέπει να έχει καταστεί σαφές το ότι η τεχνολογία έχει ιδιαίτερη επιρροή και στον κλάδο της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, η οποία τείνει να εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου, δίνοντας την ευκαιρία σε ολοένα και περισσότερους ανθρώπους να γίνουν γονείς, φέρνοντας στον κόσμο υγιή παιδιά. Ωστόσο, όλα αυτά τα τεχνολογικά επιτεύγματα απαιτούν την εμπειρία και την επίβλεψη εξειδικευμένων ιατρών για την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος.

Ευχαριστούμε θερμά για τις επιστημονικές πληροφορίες τον μαιευτήρα-γυναικολόγο Στέφανο Χανδακά. Ο Στέφανος Χανδακάς, Ιδρυτής και πρόεδρος της HOPEgenesis είναι στη διάθεσή για αναλυτική ενημέρωση στο  τηλέφωνο: 210 6436258. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.drchandakas.gr

Διαβάστε επίσης από τον κο Χανδακά:

Γυναικεία Αναπαραγωγική Χειρουργική: Ποιος ο ρόλος της στην αντιμετώπιση της γυναικείας υπογονιμότητας

Υπογονιμότητα: Γιατί η εξωσωματική δεν είναι πάντα η λύση