Η χρήση του αυτόλογου βιολογικού παράγοντα (PRP) στην ορθοπεδική και αθλητιατρική

Κυριακή, 09 Δεκεμβρίου 2012 18:39
Τσούκας Δημήτρης

Τσούκας Δημήτριος
Διευθυντής Ορθοπαιδικής και Κλινικής Αθλητικών Κακώσεων του Ομίλου ΥΓΕΙΑ
Τηλ. Γραφείου: 2106867637 Κινητό: 6908388015
www.drtsoukas.gr 

Ο αυτόλογος βιολογικός παράγοντας PRP (Platelet Rich Plasma: πλάσμα εμπλουτισμένο σε αιμοπετάλια) περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1972 με διάφορα ονόματα: αυτόλογη κόλα ινικής (fibrin glue), gel αιμοπεταλίων κλπ. Το αυτόλογο gel αιμοπεταλίων παράγεται από PRP και έχει 2 με 4 φορές περισσότερη συγκέντρωση αιμοπεταλίων. Συνήθως η συγκέντρωση αιμοπεταλίων στο αίμα είναι 150.000 – 350.000 ανά mm3 (μέσος όρος: 200.000/mm3). Το PRP περιέχει 1.000.000 αιμοπετάλια ανά mm3. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι PRP ορίζεται η αυτόλογη συγκέντρωση ανθρώπινων αιμοπεταλίων σε μικρό όγκο πλάσματος.

Είναι γνωστό ότι σε περίπτωση τραυματισμού, η αντίδραση του μυοσκελετικού μας συστήματος συνίσταται σε αρχικό σχηματισμό θρόμβου και αποδόμηση αιμοπεταλίων γεγονός που επιτρέπει την απελευθέρωση κυτοκινών και αυξητικών παραγόντων στο σημείο της βλάβης.  Το μικροπεριβάλλον οδηγεί σε χημειοταξία φλεγμονωδών κυττάρων και στην ενεργοποίηση και πολλαπλασιασμό τοπικών προγεννητικών κυττάρων.  Ινώδης ουλώδης ιστός είναι το τελικό αποτέλεσμα ή σε κάταγμα οστού σχηματισμός πώρου που οδηγεί στο σχηματισμό νέου οστού. Στο περιβάλλον του πήγματος αίματος ανευρίσκονται πολλοί αυξητικοί παράγοντες: TGF-b (transforming growth factor beta), PDGF (platelet-derived growth factor), IGF (insulin like growth factor), VEGF (vascular endothelial growth factors), EGF (epidermal growth factor), FGF-2 (fibroblast growth factor-2).  Πολλοί από αυτούς τους παράγοντες προάγουν μία ή περισσότερες φάσεις της οστεογέννεσης αφού PDGF, EGF και FGF-2 έχει αποδειχθεί ότι διεγείρουν τον πολλαπλασιασμό οστεοβλαστικών προγενητόρων.  Ο TGF-b αυξάνει τη σύνθεση της θεμέλιας ουσίας (matrix) (πχ. κολαγόνο τύπου Ι) in vitro και in vivo.  VEGF και FGF-2 δυνητικά αυξάνουν την αγγειογέννεση και την επαναγγειοποίηση.

Η ανάπτυξη PRP βασίστηκε στην προσπάθεια να ενισχυθεί αυτό το ήδη πλούσιο περιβάλλον, αφού αυξημένη συγκέντρωση αιμοπεταλίων ή προϊόντων αποδόμησής τους προκαλεί αύξηση της συγκέντρωσης των αυξητικών παραγόντων στο πήγμα αίματος με δυνητικά οφέλη επιδιόρθωσης καταγμάτων ή οστικών κενών.  Η σύγχρονη τεχνολογία επιτρέπει την απομόνωση και συγκέντρωση των αιμοπεταλίων του ασθενή πριν ή κατά τη διάρκεια της επέμβασης στην οποία υποβάλλεται. Το αποτέλεσμα είναι αυτόλογο PRP που περιέχει ένα βιολογικό μίγμα αυξητικών παραγόντων χωρίς την πιθανότητα νοσογόνου απάντησης. Για να μπορέσουμε να συγκεντρώσουμε ποιοτικό PRP απαιτούνται FDA ή σε εγκεκριμένα μηχανήματα φυγοκέντρησης και συγκέντρωσης αιμοπεταλίων. Ο ιατρός θα αποφασίσει πόσο PRP θα χρειαστεί για την επέμβαση που θα επιτελέσει. Συνθήκες αντισηψίες για αποφυγή επιμολύνσεων πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρά.  Αίμα (φλεβικό) λαμβάνεται από τον ασθενή (με τα νέα μηχανήματα συνήθως χρειάζεται 25-50cc αίματος).  Το αίμα τοποθετείται σε ειδικά σχεδιασμένα φιαλίδια με αντιπηκτικό.  Φυγοκέντρηση με μέση ταχύτητα συγκεντρώνει τα αιμοπετάλια σε μικρό όγκο.  Το στρώμα που περιέχει το PRP (που διαφοροποιείται από το PPP δηλαδή το πλάσμα πτωχό σε αιμοπετάλια) τοποθετείται σε αποστειρωμένο σωλήνα και επιτελείται δεύτερη φυγοκέντρηση (spin) ώστε να πάρουμε PRP.

Για να απελευθερωθούν οι αυξητικοί παράγοντες τα αιμοπετάλια πρέπει να ενεργοποιηθούν. Αυτό επηρεάζεται από την προσθήκη χλωριούχου ασβεστίου και / η θρομβίνης.  Η χρήση των ενεργοποιητών αυτών απαιτεί ιατρική επιτήρηση για την αποφυγή καρδιακών αρυθμιών και θρομβόσεων.  Το gel που έτσι παράγεται μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ενίσχυση μαλακών μορίων (για παράδειγμα σε επιδιόρθωση τενόντων ή σε facelift) ή να εμπλουτιστεί με οστικό μόσχευμα για ενίσχυση ή παραγωγή νέου οστού.  Η αυτόλογη διαδικασία παραγωγής, η γρήγορη χρήση και απελευθέρωση αυξητικών παραγόντων (PDGF) και αποφυγή μετάδοσης νοσημάτων είναι τα δυνητικά πλεονεκτήματα της βιολογικής προσέγγισης χρήσης PRP. Έτσι έχει αρχίσει να δοκιμάζεται η χρήση PRP και σε μαλακούς ιστούς: στην ενίσχυση ρήξης αχίλλειου τένοντα στον οποίο έγινε συρραφή, στην επούλωση πληγών και διαβητικών ελκών, πιθανώς στην αποκατάσταση βλαβών μεσοσπονδυλίων δίσκων σπονδυλικής στήλης.  Ο Burkhart και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Texas χρησιμοποιούν PRP στην ενίσχυση συρραφής τενόντων του στροφικού πετάλου του ώμου ενώ δοκιμάζεται και η ωφέλειά του PRP στην ταχύτερη ενσωμάτωση του μοσχεύματος προσθίου χιαστού συνδέσμου στα οστικά τούνελ, σε παθήσεις όπως ή έξω επικονδυλίτιδα (tennis elbow), πελματιαία απονευρωσίτιδα, κακώσεις πλαγίων συνδέσμων γόνατος, τενοντίτιδα αχιλλείου τένοντα, και σε μεταμοσχεύσεις μηνίσκων και χονδροκυττάρων αναμιγνύεται  PRP σε “πάστα” χονδροκυττάρων.

Παρόλα αυτά η κλινική σημασία του PRP στην οστική επιδιόρθωση παραμένει αντιφατική καθώς δεν έχει αποδειχθεί πλήρως η ενισχυτική της δράση στη διαδικασία οστικής ανακατασκευής.  Μπορεί και να την αναστείλει αφού μεγάλη σημασία έχει ο τρόπος χρήσης και η ποιότητα παραγόμενου PRP.  Περαιτέρω μελέτες είναι απαραίτητες για να καθοριστεί σε ποιες περιπτώσεις η χρήση PRP είναι τεκμηριωμένα επωφελής.Η εφαρμογή των νέων βιολογικών θεραπειών στην ορθοπεδική και στην αθλητιατρική βασίζεται κυρίως στη χρήση αυξητικών παραγόντων και βλαστοκυττάρων ενηλίκων γεγονός που απαιτεί την πλήρη κατανόηση των γενετικών διεργασιών που επηρεάζονται από τις ουσίες αυτές.  Αυτό είναι απαραίτητο για δύο λόγους: πρώτων για να είναι η θεραπείες αυτές ουσιαστικά ωφέλιμες και δεύτερον ασφαλείς για τον ασθενή / αθλητή.  Παράλληλα εγείρεται και το θέμα ότι πιθανώς τέτοιες θεραπείες εμπίπτουν στην κατηγορία του Doping κάτι για το οποίο κατηγορήθηκε η επαγγελματική Αγγλική ομάδα ποδοσφαίρου Chelsea F.C. ότι δηλαδή χρησιμοποίησε παρόμοιες τεχνικές για γρηγορότερη αποκατάσταση των αθλητών της.

therapeftirioAthinon

hospitalityBanner2023

genesisBanner

evangelistriaBanner2023

EXPERTS

bannerH4Y 2020

bannerH4Y 2020

Με αποψη