Οι μέχρι τώρα έρευνες αποδεικνύουν ότι το κάπνισμα περιλαμβάνεται στους παράγοντες που επηρεάζουν τόσο τη γυναικεία όσο και την ανδρική γονιμότητα. Δυστυχώς όμως, φαίνεται πως μόνο μικρό ποσοστό των υπογόνιμων ζευγαριών το γνωρίζουν.

Σε ότι αφορά την ανδρική γονιμότητα, φαίνεται πως το κάπνισμα επηρεάζει τον αριθμό, την κινητικότητα και τη μορφολογία (αύξηση παθολογικών μορφών) των σπερματοζωαρίων. Οι μελέτες δείχνουν πως στο σπέρμα των καπνιστών παρατηρούνται αυξημένα επίπεδα φλεγμονής, η οποία πιστεύεται ότι εξασθενεί τα σπερματοζωάρια και μειώνει την ικανότητά τους να γονιμοποιούν. Επίσης, αναφέρουν πως οι εισπνεόμενες ουσίες προκαλούν κατακερματισμό του DNA των σπερματοζωαρίων, με επακόλουθη μειωμένη ικανότητα γονιμοποίησης και υψηλότερα ποσοστά αποβολής των εμβρύων. Φαίνεται πως οι κύριοι παράγοντες βλάβης στα σπερματοζωάρια είναι τα τοξικά επίπεδα καρκινογόνων και μεταλλαξογόνων ουσιών του καπνού. Γνωστές αρνητικές επιδράσεις, εκτός από τη νικοτίνη που σχετίζεται με χαμηλή περιεκτικότητα σπερματοζωαρίων έχουν τα βαρέα μέταλλα όπως το κάδμιο και ο μόλυβδος.

Το κάπνισμα αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα και για τη στυτική δυσλειτουργία. Μελέτες δείχνουν πως οι άνδρες που καπνίζουν περισσότερα από 20 τσιγάρα/ημέρα έχουν 1,5 φορά μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν στυτική δυσλειτουργία, συγκριτικά με τους μη καπνιστές. Εκτός τις ουσίες και τα παράγωγα του καπνού (ελεύθερες ρίζες, νικοτίνη κ.α.), υπεύθυνη για τη στυτική δυσλειτουργία είναι και η αθηρωματική νόσος για την οποία ενοχοποιείται το κάπνισμα.

Για τις γυναίκες καπνίστριες, τα αυξημένα ποσοστά υπογονιμότητας σχετίζονται με βλάβες στα ωάρια και τις ωοθήκες, καθυστέρηση σύλληψης και αυξημένη πιθανότητα έκτοπης κύησης, ενώ φαίνεται ότι είναι πιθανό να εμφανίσουν πρόωρη εμμηνόπαυση κατά 1-4 χρόνια (Αμερικανική Ακαδημία Αναπαραγωγικής Ιατρικής, ASRM). Η νικοτίνη και το κάδμιο επηρεάζουν τον μεταβολισμό των κυττάρων των ωοθηκών και την παραγωγή των οιστρογόνων ενώ καθιστούν τα ωάρια ευπαθή σε γενετικές ανωμαλίες.

Οι παραπάνω επιδράσεις σχετίζονται με τον αριθμό των τσιγάρων και τη χρονική διάρκεια του καπνίσματος. Φυσικά, είναι σχεδόν αυτονόητο ότι το παθητικό κάπνισμα ενοχοποιείται αντίστοιχα για τις συνέπειες που αναφέρθηκαν.

Η συσσώρευση υποπροϊόντων του μεταβολισμού σε καπνιστές όπως ελεύθερες ρίζες και υπεροξείδιο του υδρογόνου, τα οποία ονομάζονται μόρια οξυγόνου υψηλής δραστικότητας (ROS: Reactive Oxygen Species) προκαλούν χρόνιο οξειδωτικό stress. Η κατάσταση αυτή επιδρά στο αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας και είναι υπεύθυνη για προβλήματα που σχετίζονται με την υπογονιμότητα όπως ενδομητρίωση, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και δυσλειτουργία των σαλπίγγων. Στους άνδρες μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στη στυτική λειτουργία και κατακερματισμό του DNA του σπέρματος με συνέπεια αυξημένο κίνδυνο αποβολών.

Σε ότι αφορά τους εναλλακτικούς τρόπους καπνίσματος (ηλεκτρονικό τσιγάρο, άτμισμα, θέρμανση καπνού) και τη συσχέτισή τους με το πρόβλημα της υπογονιμότητας, δεν υπάρχουν ολοκληρωμένες μελέτες. Παρόλα αυτά, καλό είναι να γνωρίζουμε πως όλα αυτά τα προϊόντα δεν είναι απαλλαγμένα παρά μόνο από ελάχιστες από τις τοξικές ουσίες του τσιγάρου.

Κάπνισμα και ART

Οι καπνίστριες εκτιμάται ότι χρειάζονται κατά μέσο όρο σχεδόν διπλάσιους κύκλους εξωσωματικής για να μείνουν έγκυες, συγκριτικά με τις μη καπνίστριες. Οι παρατηρούμενες ελαττωμένη ΑΜΗ και αυξημένη FSH συνδέονται με μειωμένα ωοθηκικά αποθέματα. Επίσης, φαίνεται πως υπάρχει συσχέτιση με ελαττωμένη απόκριση σε ωοθηκική διέγερση, διαταραχές στη λειτουργία των ωοθηκών και παραγωγή χαμηλής ποιότητας ωαρίων.

Ο μειωμένος αριθμός σπερματοζωαρίων, η ελαττωμένη κινητικότητα και αλλοιωμένη μορφολογία τους και ο κατακερματισμός του DNA του σπέρματος λειτουργούν αρνητικά στην επιτυχή IVF, εφόσον σχετίζονται με χαμηλά ποσοστά γονιμοποίησης και επιτυχούς κύησης μετά από IVF, αλλά και αυξημένο κίνδυνο αποβολών.

Ως μέρος του αγώνα για την απόκτηση ενός μωρού η διακοπή του καπνίσματος επιβάλλεται. Τα καλά νέα είναι ότι τα οφέλη μπορούν να φανούν σε αρκετά σύντομο χρονικό διάστημα. Η διακοπή δύο μήνες πριν τις προσπάθειες είτε για φυσιολογική σύλληψη είτε για IVF μπορεί να οδηγήσει σε μερική αποκατάσταση των βλαβών στις ωοθήκες, ενώ στους άνδρες η διακοπή τουλάχιστον τρεις μήνες πριν δίνει το περιθώριο για την παραγωγή νέων, υγιών σπρεματοζωαρίων με επακόλουθη αύξηση της πιθανότητας σύλληψης.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την σελίδα www.vasiliskellaris.gr ή καλέστε στο 210 7212672 .

Βρείτε τον Μαιευτήρα Γυναικολόγο & IVF Specialist Βασίλη Κελλάρη :

ΑΘΗΝΑ
Kαρνεάδου 23, Kολωνάκι

ΣΑΜΟΣ
Κανάρη 23, Βαθύ

Εmail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Social Media www.facebook.com/dr.kellaris.vasilios