Ας ξεδιαλύνουμε λοιπόν κάποιους συχνούς «μύθους» για την οστεοπόρωση έτσι ώστε να γνωρίσουμε πως μπορούμε να φροντίσουμε την υγεία του σκελετού μας και να την προλάβουμε.

Μύθος 1: Οι νέοι άνθρωποι δεν πρέπει να ανησυχούν για την οστεοπόρωση.

Δυστυχώς η οστεοπόρωση δεν είναι νόσος των ηλικιωμένων. Πολλοί νέοι άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες πάσχουν από αυτή χωρίς να το γνωρίζουν. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες κινδύνου που προδιαθέτουν ένα άτομο για οστεοπόρωση- οι πιο συχνοί είναι:

- Πρόωση εμμηνόπαυση

- Αμηνόρροια στις γυναίκες (έλλειψη περιόδου) ή θεραπευτική διακοπή της περιόδου

- Χαμηλή τεστοστερόνη στους άνδρες

- Χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου και έλλειψη βιταμίνης D

- Οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης ή κατάγματος

- Κάπνισμα

- Συστηματική κατανάλωση αλκόολ

- Παρατεταμένη ακινησία

- Χρόνιες ενδοκρινολογικές παθήσεις όπως υπερθυρεοειδισμός, υπερπαραθυρεοειδισμός, σύνδρομο Cushing, σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1, υπερπρολακτιναιμία

- Ορισμένα φάρμακα αν ληφθούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα όπως κάποια φάρμακα για την επιληψία, τα στεροειδή (κορτιζονούχα φάρμακα) και μεγάλες δόσεις θυροξίνης (ορμόνης του θυρεοειδούς).

Μύθος 2: Η οστεοπόρωση είναι μια νόσος των ηλικιωμένων γυναικών.

Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες έχουν κίνδυνο να αναπτύξουν οστεοπόρωση με την πάροδο της ηλικίας. Περίπου 40% των γυναικών και 25% των ανδρών μετά τα 50 μπορεί να έχουν οστεοπόρωση και να κάνουν κάταγμα λόγω αυτής κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Μύθος 3: Αν πάθεις κάταγμα μετά από πτώση η από κάποιο ατύχημα δεν σημαίνει ότι μπορεί να έχεις οστεοπόρωση

Ένα κάταγμα μετά τα 50 ακόμα και μετά από σοβαρό ατύχημα θα πρέπει να διερευνηθεί για πιθανή οστεοπόρωση. Πολλές φορές αυτό είναι και το πρώτο σημάδι ότι τα κόκκαλα είναι αδύναμα. Επίσης συχνά κατάγματα σε νεαρή ηλικία, ακόμα και μετά από τραυματισμό, μπορεί να κρύβουν μια πάθηση του σκελετού. Αν ένα άτομο έχει διαγνωσθεί με οστεοπενία και πάθει ένα κάταγμα, τότε θα πρέπει να αντιμετωπισθεί σαν να πάσχει από οστεοπόρωση και να ξεκινήσει άμεσα θεραπεία.

Μύθος 4: Αν ξεκινήσει να υπάρχει οστεοπενία ή οστεοπόρωση, θα υπάρχουν πόνοι στα κόκκαλα.

Δυστυχώς η οστεοπόρωση μπορεί να μην προκαλέσει κανένα σύμπτωμα μέχρι να είναι τόσο εύθραυστο το κόκκαλο ώστε να σπάει ακόμα και με μικρό τραυματισμό. Συχνά λοιπόν η πρώτη εκδήλωση μπορεί να είναι ένα κάταγμα. Τα πιο συχνά σημεία του σκελετού που παθαίνουν κατάγματα όταν το κόκκαλο γίνεται εύθραυστο είναι η σπονδυλική στήλη, τα ισχία και οι καρποί – τα κατάγματα αυτά δεν συμβαίνουν σε νέα άτομα με φυσιολογικά οστά. Ένα άλλο σημάδι πιθανής οστεοπόρωσης είναι η απώλεια ύψους και η σταδιακή κύρτωση (κύφωση) της σπονδυλικής στήλης.

Μύθος 5: Τα παιδιά και οι νέοι δεν χρειάζεται να ανησυχούν για την οστεοπόρωση και την υγεία των οστών τους

Φυσιολογικά η οστική μάζα μας μάζα αυξάνεται κατά την παιδική, εφηβική και νεαρή ενήλικό ζωή, φτάνοντας το μέγιστο γύρω στα 25 χρόνια. Μέχρι και τα 30 η οστική μάζα παραμένει σταθερή και, από εκεί και μετά, σιγά σιγά αρχίζει η απώλεια. Τα κόκκαλα μας γνωρίζουν μια φυσική φθορά από την συνεχή χρήση και καθημερινά ποσότητα οστού καταστρέφεται και νέα δημιουργείται. Όταν η ποσότητα του οστού που σχηματίζεται είναι λιγότερη από αυτή που χάνεται καθημερινά η οστική μάζα, στο σύνολο της, αρχίζει να μειώνεται. Σταδιακά αυτή το αρνητικό ισοζύγιο οδηγεί στην οστεοπόρωση. Στην παιδική και νεαρή ηλικία είναι σημαντικό να φροντίζουμε την επαρκή πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D και να ασκούμαστε τακτικά έτσι ώστε να βοηθούμε στην δημιουργία ενός ισχυρού μυοσκελετικού συστήματος.

Μύθος 6: Η οστεοπόρωση δεν είναι σοβαρή νόσος

Ορισμένα κατάγματα μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα υγείας και σημαντική αναπηρία, ακόμα και πρόωρο θάνατο, αν συμβούν σε ένα άτομο με κακή υγεία.

Τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης μπορεί να προκαλέσουν πόνο στη μέση. Συχνά τα κατάγματα αυτά οδηγούν αλλαγή της φυσιολογικής κατασκευής της σπονδυλικής στήλης, σε αλλαγή της στάσης του σώματος και στη γνωστή «καμπούρα» που βλέπουμε σε πολλές ηλικιωμένες γυναίκες και άνδρες. Αν η σπονδυλική στήλη παραμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό, μπορεί να προκληθούν ακόμα και αναπνευστικά και καρδιακά προβλήματα. Τα κατάγματα στο ισχίο προκαλούν ακινητοποίηση και περιορισμό της δραστηριότητας ενός ατόμου και σημαντική αλλαγή στην ποιότητα της ζωής αυτού και τις οικογένειας του και περιορισμό της αυτοεξυπηρέτησης του.

Μύθος 7: Αν παίρνω ασβέστιο μπορώ να προλάβω την οστεοπόρωση

Εξίσου απαραίτητη για την υγεία του σκελετού και την πρόληψη της οστεοπόρωσης είναι και η βιταμίνη D. Η Βιταμίνη D βοηθάει στην απορρόφηση του ασβεστίου που παίρνουμε και παίζει σημαντικό ρόλο στην διατήρηση των επιπέδων του σε φυσιολογικά επίπεδα. Εκτός από τις δράσεις της στην φυσιολογική λειτουργία των οστών, ανακαλύπτονται συνεχώς νέα οφέλη της βιταμίνης αυτής.

Η βασική πηγή Βιταμίνης D στο σώμα είναι το δέρμα- η ηλιακή ακτινοβολία ενεργοποιεί την δημιουργία της βιταμίνης από το δέρμα. Για να διατηρηθούν τα επίπεδα της φυσιολογικά χρειάζεται επαρκής έκθεση στον ήλιο, τουλάχιστον 15 λεπτά την ημέρα, χωρίς αντηλιακό. Αυτό δεν είναι πάντα εφικτό. Για το λόγο αυτό, ακόμα και σε χώρες με έντονη ηλιοφάνεια όπως η δική μας, η έλλειψη βιταμίνης D είναι αρκετά συχνή. Μπορούμε να ελέγξουμε αν παίρνετε αρκετή βιταμίνη με μια απλή εξέταση αίματος. Αν τα επίπεδα της βιταμίνης είναι χαμηλά (κάτω από 30 ng/ml) θα χρειαστεί να πάρετε βιταμίνη D σε μορφή συμπληρώματος, σε επαρκή ποσότητα, τουλάχιστον 1200 μονάδων καθημερινά.

Μεντζελοπούλου Παρασκευή – Ενδοκρινολόγος , Λέκτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Harvard, www.endodiabetes.gr