Η ορμονική ισορροπία είναι απαραίτητη όχι μόνο για την σύλληψη αλλά και για την συντήρηση μιας εγκυμοσύνης . Και στους άνδρες και στις γυναίκες, η φυσιολογική παραγωγή σπέρματος και ωαρίων αντίστοιχα εξαρτάται από την «συνεργασία» πολλών ορμονών.

Ιδιαίτερα στις γυναίκες όπου η γόνιμες ημέρες είναι συγκεκριμένες σε κάθε κύκλο, οι ορμονικές διαταραχές είναι πιο συχνή αιτία υπογονιμότητας.

Διαταραχές κύκλου και υπογονιμότητα.

Βασική προϋπόθεση για την επίτευξη εγκυμοσύνης είναι η παραγωγή και ωορρηξία ενός τουλάχιστον υγιούς ωαρίου κάθε μήνα. Ο φυσιολογικός κύκλος διαρκεί 25-35 ημέρες και συνήθως είναι σταθερός για κάθε γυναίκα. Όταν ο καταμήνιος κύκλος είναι ασταθής, είτε πιο μικρός είτε πιο μεγάλος είτε εναλλάσσεται κάθε μήνα, αυτό είναι ένδειξη μη σταθερής ωορρηξίας και πιθανής υπογονιμότητας, καθώς μια γυναίκα είναι δύσκολο να υπολογίσει το πότε μπορεί να έχει ωορρηξία ώστε το ζευγάρι να έχει επαφή.

Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι η παρουσία αιμορραγίας (περιόδου) μια φορά το μήνα δεν σημαίνει ότι έχει συμβεί ωορρηξία πάντα. Κάθε γυναίκα με ασταθή κύκλο θα πρέπει να συμβουλευτεί τον γυναικολόγο της και να κάνει έναν λεπτομερή ορμονικό έλεγχο για την πιθανή ανεύρεση ορμονικών διαταραχών που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν για να μπορέσει να μείνει έγκυος.

Η πιο συχνή αιτία υπογονιμότητας στις γυναίκες είναι το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών που ταλαιπωρεί περίπου 10% των γυναικών. Τα συμπτώματα και η βαρύτητα του συνδρόμου ποικίλουν αλλά σε γενικές γραμμές χαρακτηρίζεται από διαταραχή της συχνότητας της περιόδου, σημεία αυξημένης δράσης ανδρικών ορμονών (όπως υπερτρίχωση/ακμή/τριχόπτωση/κοιλιακή παχυσαρκία) και πολυκυστική εικόνα μιας ή και των δύο ωοθηκών στον υπέρηχο τουλάχιστον μια φορά. Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να έχουν υπογονιμότητα ακόμα και αν έχουν φαινομενικά σταθερό κύκλο καθώς κάποιοι από τους κύκλους τους δεν οδηγούν σε πλήρη ωορρηξία.

Μια γυναίκα με ασταθή κύκλο θα πρέπει να κάνει έλεγχο για πιθανές διαταραχές της προλακτίνης, του θυρεοειδούς, των ανδρικών ορμονών, των οιστρογόνων και των γοναδοτροπινών (οι ορμόνες της υπόφυσης που καθορίζουν την συχνότητα της ωορρηξίας) ανάλογα βέβαια και με πιθανά άλλα συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάζει.

Θυρεοειδής και γονιμότητα

Οι διαταραχές της λειτουργίας του θυρεοειδούς, ο υποθυρεοειδισμός και ο υπερθυρεοειδισμός, επηρεάζουν την γονιμότητα γιατί επηρεάζουν τον καταμήνιο κύκλο και την συχνότητα της ωορρηξίας. Ο έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας είναι απαραίτητος σε κάθε γυναίκα με υπογονιμότητα αλλά και σε κάθε άνδρα με κακή ποιότητα σπέρματος. Ο έλεγχος αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων θα πρέπει να γίνεται σε γυναίκες με ιστορικό υπογονιμότητας και συχνών αποβολών, καθώς τα πολύ υψηλά αυτοαντισώματα είναι ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για αποβολές, ανεξάρτητα από τις τιμές των ορμονών του θυρεοειδούς.

Υπερπρολακτιναιμία: παράγοντας υπογονιμότητας σε γυναίκες και άνδρες

Η προλακτίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από την υπόφυση και ο φυσιολογικός της ρόλος είναι η προετοιμασία του σώματος και του μαστού για τον θηλασμό. Αυξάνεται λοιπόν φυσιολογικά μόνο μετά την εγκυμοσύνη στις γυναίκες. Παθολογική αύξηση της προλακτίνης μπορεί να προκαλέσει διαταραχή ή και διακοπή της περιόδου στις γυναίκες και σημαντική υπογονιμότητα λόγω μειωμένης παραγωγής τεστοστερόνης και στους άνδρες. Η προλακτίνη μπορεί να επηρεαστεί από διάφορα φάρμακα και ορμονικές διαταραχές αλλά η σημαντική αύξηση της (πάνω από διπλάσια του φυσιολογικού) σχετίζεται συνήθως με αδενώματα (μικρούς όγκους) της υπόφυσης. Η αυξημένη προλακτίνη στο αίμα πρέπει να αξιολογηθεί από ενδοκρινολόγο και να μην δοθεί θεραπεία αν δεν είμαστε σίγουροι για την αιτία της.

Αύξηση βάρους και αντίσταση στην ινσουλίνη: δύο πολύ σημαντικοί παράγοντες που προκαλούν ορμονικές διαταραχές και σε άνδρες και σε γυναίκες.

Η κοιλιακή παχυσαρκία και η αύξηση βάρους πάνω από το φυσιολογικό σχετίζονται με σημαντικές ορμονικές αλλαγές στις γυναίκες με διαταραχή της ποιότητας ωορρηξίας και μείωση της συχνότητας φυσιολογικής σύλληψης αλλά και με σημαντική διαταραχή στην ποιότητα του σπέρματος στους άνδρες. Οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο αποβολών και επιπλοκών της εγκυμοσύνης.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να βελτιώσουμε την γονιμότητα;

Αν ένα ζευγάρι αντιμετωπίζει διαταραχή γονιμότητας θα πρέπει να κάνει έναν λεπτομερή ενδοκρινικό έλεγχο για την εύρεση πιθανών αιτιών που μπορούν να αντιμετωπιστούν.

Άλλοι σημαντικοί παράγοντες όμως που πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπόψιν και να φροντίζουμε είναι:

• η αντιμετώπιση του στρες,
• η απώλεια βάρους σε άτομα υπέρβαρα ή παχύσαρκα,
• η διακοπή του καπνίσματος,
• η μείωση της σάκχαρης και των επεξεργασμένων τροφών
• η αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, υδατανθράκων με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη και πρωτεϊνών με χαμηλά λιπαρά και
• η τακτική άσκηση.

Είναι σημαντικό κάθε ζευγάρι που αντιμετωπίζει πρόβλημα γονιμότητας να έχει ένα σαφές πλάνο που θα πρέπει να ακολουθήσει, σχεδιασμένο από τον ειδικό γυναικολόγο και τον ενδοκρινολόγο, έτσι ώστε να μην χάνεται πολύτιμος χρόνος .

Δείτε στο βίντεο που ακολουθεί τη συνέντευξη της κας Μεντζελοπούλου Παρασκευής - Ενδοκρινολόγος για την υπογονιμότητα και τις ορμόνες.