Σε περίπου 1% των γυναικών παρατηρούνται η κλιμακτήριος και η εμμηνόπαυση πριν από την ηλικία των 40 ετών.

Μια από τις σημαντικότερες αιτίες του σοβαρού αυτού προβλήματος αυτού είναι η πρωτογενής ωοθηκική ανεπάρκεια στην οποία οι ωοθήκες παύουν να λειτουργούν κανονικά.  

Κλιμακτήριος και ανεπάρκεια λειτουργίας των ωοθηκών

Η κλιμακτήριος είναι η χρονική περίοδος που προηγείται της εμμηνόπαυσης. Στη διάρκεια της, οι γυναίκες λόγω των αλλαγών στις συγκεντρώσεις των ορμονών παρουσιάζουν διάφορα συμπτώματα.

Τα συμπτώματα της κλιμακτηρίου περιλαμβάνουν εξάψεις και νυκτερινούς ιδρώτες. Επιπλέον χάνεται ο κανονικός ρυθμός της περιόδου τους.

Τα συμπτώματα της κλιμακτηρίου οφείλονται στη σταδιακή διακοπή της λειτουργίας των ωοθηκών που σταματούν πλέον να παράγουν τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη. Τα συμπτώματα αρχίζουν συνήθως γύρω στην ηλικία των 50 ετών και η διάρκεια της κλιμακτηρίου κυμαίνεται περίπου στα 2 χρόνια.

Όταν όμως τα συμπτώματα της κλιμακτηρίου συμβαίνουν πριν από την ηλικία των 40 ετών χρειάζεται διερεύνηση. Είναι δυνατόν να υπάρχει η πρωτογενής ωοθηκική ανεπάρκεια που συχνά συνοδεύεται από στειρότητα.

Ωοθηκική ανεπάρκεια, στειρότητα, κατάγματα οστών και οστεοπόρωση σε νέες γυναίκες

Οι περισσότερες γυναίκες που έχουν πρωτογενή ανεπάρκεια των ωοθηκών είναι στείρες. Επίσης κινδυνεύουν περισσότερο να υποστούν κατάγματα οστών και να παρουσιάσουν καρδιακές παθήσεις.

Πολλές γυναίκες δεν το ξέρουν ότι έχουν πρωτογενή ωοθηκική ανεπάρκεια. Πολλά από τα συμπτώματα της πάθησης δεν κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου διότι οι νεαρές γυναίκες δεν αντιλαμβάνονται ότι έχουν συμπτώματα ανάλογα με αυτά της κλιμακτηρίου.

Για παράδειγμα πιθανόν να μην θεωρούν ότι πρέπει να αναφέρουν στο γιατρό ότι έχουν εξάψεις ή νυκτερινές εφιδρώσεις. Επίσης μερικές έφηβοι ή νέες γυναίκες, επειδή η περίοδος είναι ενοχλητική δεν τις πειράζει εάν μερικές φορές αυτή δεν εμφανίζεται.

Ωστόσο αυτό είναι μεγάλο λάθος. Οι ανωμαλίες του ρυθμού της περιόδου και οι περίοδοι που δεν έρχονται, είναι σημαντικά σημεία της ωοθηκικής ανεπάρκειας.

Η ανεπάρκεια λειτουργίας των ωοθηκών

Στις νέες γυναίκες με ωοθηκική ανεπάρκεια οι ωοθήκες δεν λειτουργούν κανονικά. Σταματούν να απελευθερώνουν ωάρια και δεν παράγουν ικανοποιητικές ποσότητες οιστρογόνων και άλλων αναπαραγωγικών ορμονών.

Τα ίδια πράγματα συμβαίνουν όταν οι μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες εισέρχονται στη φυσιολογική κλιμακτήριο και στην εμμηνόπαυση. Για το λόγο αυτό τα συμπτώματα που παρουσιάζουν είναι παρόμοια.

Τα συμπτώματα της πρωτογενούς ωοθηκικής ανεπάρκειας μπορούν να αντιμετωπισθούν με θεραπεία ορμονών υποκατάστασης που γίνεται συνήθως με επίθεμα οιστρογόνων. Όπως και στη φυσιολογική εμμηνόπαυση, η ωοθηκική ανεπάρκεια σε νέες γυναίκες δημιουργεί κίνδυνο για οστική απώλεια με οστεοπόρωση και αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων.

Με την κατάλληλη θεραπεία, τα οστά της γυναίκας με πρωτογενή ωοθηκική ανεπάρκεια προστατεύονται από τους κινδύνους της οστεοπόρωσης.

Οι αιτίες της πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας

Πολλές πτυχές της αιτιολογίας και εξέλιξης της πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας παραμένουν άγνωστες. Μόνο στο 10% των περιπτώσεων είναι δυνατόν να αναγνωρισθούν γενετικοί ή αυτοάνοσοι λόγοι που εμπλέκονται στη γένεση του προβλήματος.

Παλαιότερα, η πρωτογενής ωοθηκική ανεπάρκεια ήταν γνωστή με τον όρο πρόωρη εμμηνόπαυση ή πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια. Ωστόσο οι έρευνες έδειξαν ότι η λειτουργία των ωοθηκών είναι απρόβλεπτη στην εν λόγω πάθηση.

Παρατηρούνται κάποτε εναλλαγές χρονικών διαστημάτων κανονικής λειτουργίας με δυσλειτουργία. Για αυτό, οι γιατροί προτιμούν τώρα να χρησιμοποιούν τον όρο πρωτογενής ωοθηκική ανεπάρκεια.

Στειρότητα και ψυχολογία των γυναικών

Η απρόσμενη απώλεια της αναπαραγωγικής ικανότητας στη γυναίκα με πρωτογενή ωοθηκική ανεπάρκεια προκαλεί θλίψη, άγχος και κατάθλιψη.

Όμως πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι στις ωοθήκες των εφήβων και των γυναικών με την εν λόγω πάθηση, υπάρχουν ανώριμα ωάρια. Αυτό δημιουργεί την ελπίδα ότι πιθανόν μελλοντικές θεραπείες που θα αναπτυχθούν θα μπορούν να αποκαθιστούν την αναπαραγωγική δυνατότητα σε μερικές από τις γυναίκες αυτές.

Ακόμη και χωρίς θεραπεία, μέχρι 10% των γυναικών με πρωτογενή ωοθηκική ανεπάρκεια μπορεί να μείνουν απρόσμενα έγκυες, μετά από τη διάγνωση της πάθησης τους.

Διάγνωση

Υπάρχουν διάφορες παθήσεις σε νέες γυναίκες που δημιουργούν ανωμαλίες της περιόδου ή προκαλούν την εξαφάνιση της. Οι διατροφικές διαταραχές και η υπερβολική σωματική άσκηση περιλαμβάνονται στις συχνότερες καταστάσεις που προκαλούν ανωμαλίες της έμμηνου ρύσης.

Ένα απλό τεστ στο αίμα με μέτρηση της ορμόνης FSH (follicle stimulating hormone) βοηθά στη διάγνωση της νόσου. Κάτω από αυτές τις περιστάσεις, η αύξηση στο αίμα της FSH επιβεβαιώνει τη διάγνωση της πρωτογενούς ωοθηκικής ανεπάρκειας.

Το να έχει μια γυναίκα κανονικές περιόδους είναι ένδειξη ότι οι ωοθήκες της λειτουργούν κανονικά.