Οι στοματικές ασθένειες αποτελούν σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας σε πολλές χώρες και επηρεάζουν αρνητικά τους ανθρώπους σε όλη τους τη ζωή. Οι στοματικές παθήσεις οδηγούν σε πόνο και δυσφορία, κοινωνική απομόνωση και απώλεια αυτοπεποίθησης και συχνά συνδέονται με άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας. Τα καλά νέα είναι ότι οι περισσότερες παθήσεις της στοματικής υγείας μπορούν σε μεγάλο βαθμό να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν στα αρχικά τους στάδια.

Η πιο επικίνδυνη για την υγεία στοματική πάθηση είναι φυσικά οι καρκίνοι που μπορεί να εκδηλωθούν στην στοματοφαρυγγική κοιλότητα.

Δεν μπορούν να προληφθούν όλες οι περιπτώσεις τέτοιων καρκίνων, αλλά ο κίνδυνος εμφάνισής τους μπορεί να μειωθεί σημαντικά, εάν λάβετε μέτρα για την αποφυγή ορισμένων παραγόντων κινδύνου.

Να αποφεύγετε επιβλαβείς συνήθειες, όπως το κάπνισμα και το αλκοόλ

Η χρήση καπνικών προϊόντων και η κατανάλωση αλκοόλ είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου γι' αυτούς τους καρκίνους.

Το να μην αρχίσετε καν να καπνίζετε είναι ο καλύτερος τρόπος για να περιορίσετε τον κίνδυνο εμφάνισής τους. Αλλά και η διακοπή του καπνίσματος μειώνει επίσης σημαντικά τον κίνδυνο καρκινωμάτων στο στόμα, ακόμη και αν καπνίζετε για χρόνια.

Η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ είναι από μόνη της ένας ξεχωριστός παράγοντας κινδύνου. Αυτό που λίγοι γνωρίζουν είναι ότι αυξάνει σημαντικά την καρκινογόνο δράση του καπνού.

Επομένως, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αποφεύγετε το κάπνισμα και το αλκοόλ καθώς και το συνδυασμό τους.

Να εμβολιαστείτε κατά του HPV

Ο κίνδυνος μόλυνσης από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) του στόματος και του μέσου λαιμού είναι αυξημένος σε όσους κάνουν στοματικό σεξ ή/και έχουν πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους. Αυτές οι λοιμώξεις είναι επίσης πιο συχνές σε άτομα που καπνίζουν, κάτι που μπορεί να οφείλεται στο ότι ο καπνός βλάπτει το ανοσοποιητικό τους σύστημα και τα κύτταρα που καλύπτουν το στόμα και τον λαιμό.

Ο HPV είναι πολύ συχνός και σπάνια προκαλεί συμπτώματα. Και παρόλο που η λοίμωξη από τον ιό HPV συνδέεται με τις περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του στοματοφάρυγγα, τα περισσότερα άτομα με λοιμώξεις από τον ιό HPV του στόματος και του λαιμού δεν φτάνουν στο σημείο να αναπτύξουν αυτόν τον καρκίνο.

Υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια που μειώνουν τον κίνδυνο μόλυνσης από ορισμένους τύπους HPV. Αυτά τα εμβόλια αρχικά είχαν σκοπό να μειώσουν τον κίνδυνο καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, αλλά έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τον κίνδυνο και άλλων καρκίνων που συνδέονται με τον HPV, όπως καρκίνο του πέους, του πρωκτού, του αιδοίου, του κόλπου, του στόματος και του λαιμού.

Δεδομένου ότι αυτά τα εμβόλια είναι πιο αποτελεσματικά εάν χορηγηθούν πριν κάποιος μολυνθεί με τον HPV, συνιστάται να χορηγούνται σε νεαρή ηλικία, πριν το άτομο γίνει σεξουαλικά ενεργό. Αλλά και ορισμένοι ενήλικες μπορούν να κάνουν το εμβόλιο HPV. Ρωτήστε σχετικά τον γιατρό σας.

Να περιορίσετε την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία

Η υπεριώδης ακτινοβολία είναι ένας σημαντικός αλλά αποτρέψιμος παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο των χειλιών, καθώς και για τον καρκίνο του δέρματος. Εάν είναι δυνατόν, περιορίστε τον χρόνο που περνάτε σε εξωτερικούς χώρους κατά τη διάρκεια της ημέρας, όταν οι ακτίνες UV του ήλιου είναι ισχυρότερες. Εάν είστε έξω στον ήλιο, φορέστε ένα καπέλο με φαρδύ γείσο και χρησιμοποιήστε αντηλιακό και βάλσαμο για τα χείλη με αντηλιακό παράγοντα προστασίας (SPF) τουλάχιστον 30.

Φροντίστε να διατηρήσετε ένα υγιές βάρος

Η κακή διατροφή και το υπερβολικό σωματικό βάρος έχουν συνδεθεί με καρκίνους της στοματικής κοιλότητας και του φάρυγγα. Ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής με περισσότερα τρόφιμα φυτικής προέλευσης, όπως μη αμυλούχα λαχανικά και ολόκληρα φρούτα, μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε τον κίνδυνο αυτών των καρκίνων (και πολλών άλλων).

Οι ειδικοί συνιστούν να ακολουθείτε ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο, που περιλαμβάνει πολλά φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως και που περιορίζει ή αποφεύγει τα κόκκινα και επεξεργασμένα κρέατα, τα ζαχαρούχα ποτά και τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα. Γενικά, η υγιεινή διατροφή είναι πολύ καλύτερη από τα συμπληρώματα βιταμινών σε μια κατά τα άλλα ανθυγιεινή διατροφή.

Μην αμελείτε τον τακτικό οδοντιατρικό έλεγχο

Οι περιοχές με λευκοπλακία ή ερυθροπλακία (προκαρκινικές αναπτύξεις) στο στόμα μερικές φορές μετατρέπονται σε καρκίνο. Οι γιατροί συχνά αφαιρούν αυτές τις περιοχές, ειδικά εάν μια βιοψία δείξει ότι περιέχουν περιοχές δυσπλασίας (μη φυσιολογική ανάπτυξη) όταν τις εξεταστούν προσεκτικά στο εργαστήριο.

Αλλά η αφαίρεση περιοχών λευκοπλακίας ή ερυθροπλακίας δεν εξαλείφει τον κίνδυνο καρκίνου της στοματικής κοιλότητας. Μελέτες έχουν δείξει ότι ακόμη και όταν αυτές οι περιοχές αφαιρεθούν εντελώς, τα άτομα με ορισμένους τύπους ερυθροπλακίας και λευκοπλακίας εξακολουθούν να έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο σε κάποια άλλη περιοχή του στόματός τους. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι ολόκληρη η επένδυση του στόματος έχει πιθανώς εκτεθεί στους ίδιους καρκινογόνους παράγοντες που οδήγησαν σε αυτές τις προκαρκινικές αλλοιώσεις (όπως ο καπνός του τσιγάρου). Αυτό σημαίνει ότι ολόκληρη η περιοχή μπορεί ήδη να έχει πρώιμες αλλαγές, οι οποίες ίσως οδηγήσουν σε καρκίνο.

Είναι σημαντικό για τα άτομα που έχουν αφαιρέσει αυτές τις περιοχές να συνεχίσουν να κάνουν εξετάσεις για να εντοπίσουν εγκαίρως τυχόν άλλες αλλοιώσεις και νέες περιοχές λευκοπλακίας ή ερυθροπλακίας.

Εάν φοράτε τεχνητή οδοντοστοιχία, βεβαιωθείτε ότι εφαρμόζει σωστά. Η αποφυγή πηγών στοματικού ερεθισμού (όπως οδοντοστοιχίες που δεν εφαρμόζουν σωστά) μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε τον κίνδυνο για καρκίνο του στόματος.

Πηγές: worldoralhealthday.org, cancer.org