Τι είδους καρδιολογικά προβλήματα μπορεί να παρουσιαστούν στο έμβρυο κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Τα προβλήματα που μπορεί να εμφανιστούν στην καρδιά του εμβρύου, μπορούμε να χωρίσουμε σε δύο κατηγορίες: 

• Αυτά που οφείλονται σε κάποια ατέλεια που έχει επισυμβεί κατά τον σχηματισμό της καρδιάς του εμβρύου. Αποτελούν την πλειοψηφία και παρουσιάζουν μεγάλο εύρος βαρύτητας, από ασήμαντα μέχρι και πολύ βαριά για τα οποία θα χρειαστεί παρέμβαση σε κάποιο στάδιο της ανάπτυξης του παιδιού. Ευτυχώς, η συχνότητα εμφάνισης αυτών των προβλημάτων είναι αντιστρόφως ανάλογη με την βαρύτητά τους, με τα μικρής βαρύτητας ελαττώματα να είναι τα συχνότερα και τα βαρύτερα να είναι πολύ σπάνια. Το σημαντικό είναι ότι πολύ σπάνια τα προβλήματα αυτά θέτουν σε κίνδυνο την κύηση, η οποία έχει κατά κανόνα καλή έκβαση. Επίσης είναι καλό να γνωρίζουν οι μέλλοντες γονείς ότι αντίθετα με τις υπάρχουσες πεποιθήσεις, η πρόοδος που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια στον τομέα της παιδοκαρδιολογίας και παιδοκαρδιοχειρουργικής είναι πολύ μεγάλη και τα περισσότερα παιδιά, ακόμα και με σοβαρά καρδιολογικά προβλήματα, μπορούν να απολαύσουν μία πολύ ποιοτική ζωή μετά την αντιμετώπιση του προβλήματός τους.
• Αυτά που εκδηλώνονται αργότερα, σε μία κατά τα άλλα καλά διαμορφωμένη καρδιά. Εδώ η καρδιά έχει σχηματιστεί σωστά αλλά για διάφορους λόγους (π.χ. κάποια λοίμωξη του εμβρύου, κάποια πάθηση της μητέρας, κάποια επιβαρυντική κληρονομικότητα, ή πολλές φορές χωρίς να γνωρίζουμε την αιτία) εμφανίζονται καρδιακά προβλήματα (π.χ. καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες, υπερτροφία των τοιχωμάτων της καρδιάς) που ενώ μπορεί να είναι σοβαρά και κάποιες φορές να θέσουν σε κίνδυνο την κύηση, συνήθως είναι αναστρέψιμα, με την κατάλληλη βέβαια αντιμετώπιση, χωρίς να επηρεάζουν κατά κανόνα την μετέπειτα ζωή του παιδιού. 

Ποιά είναι η σημασία της διάγνωσης μίας καρδιοπάθειας πριν από την γέννηση του παιδιού;

Η διάγνωση μίας πάθησης της καρδιάς πριν από την γέννηση του παιδιού, έχει μεγάλη αξία για τρεις κυρίως λόγους:

•  Αν υπάρχει σοβαρή καρδιοπάθεια, που ενδεχομένως να χρειαστεί θεραπευτική παρέμβαση αμέσως μετά την γέννηση, είναι πολύ σημαντικό η οικογένεια και οι ιατροί που θα εμπλακούν (ο μαιευτήρας, οι νεογνολόγοι, οι παιδοκαρδιολόγοι) να είναι προετοιμασμένοι, ώστε να ακολουθηθεί το βέλτιστο θεραπευτικό πρωτόκολλο, χωρίς απώλεια χρόνου, ο οποίος μπορεί να είναι πολύτιμος για την υγεία του νεογνού. 
• Σε κάποιες περιπτώσεις (π.χ. αρρυθμίες, μυοκαρδιοπάθειες) ενδέχεται να υπάρχει ανάγκη να χορηγηθεί κάποια φαρμακευτική αγωγή στο έμβρυο, κατά την διάρκεια της κύησης, ώστε να μπορέσει να ολοκληρώσει ομαλά την κύηση. Εδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι η εμβρυϊκή καρδιολογία, είναι ίσως ο μόνος τομέας της ιατρικής του εμβρύου, στον οποίο υπάρχουν και εφαρμόζονται αποτελεσματικές θεραπείες κατά την διάρκεια της κύησης για κάποιες από τις νόσους με τις οποίες ασχολείται.
• Ο τρίτος λόγος είναι ότι η διάγνωση μίας καρδιοπάθειας στο έμβρυο, μπορεί να αποτελεί εκδήλωση μίας άλλης πάθησης του εμβρύου. Συνεπώς, η σωστή διάγνωση από τον εμβρυοκαρδιολόγο, σε τέτοια περίπτωση, αποτελεί το πρώτο βήμα για την διάγνωση και αντιμετώπιση αυτού του "μη καρδιακού"  προβλήματος. 

Πότε πρέπει να γίνεται έλεγχος της καρδιάς του εμβρύου και σε ποιά ηλικία κύησης πρέπει να γίνεται;

Δεν είναι απαραίτητο να υποβάλλονται όλες οι μέλλουσες μητέρες σε εξέταση από εμβρυοκαρδιολόγο. Υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που, αν συντρέχουν, ο ιατρός σας θα σας συστήσει την εξέταση αυτή. Θα απαριθμήσω μερικούς από αυτούς:

• Όταν υπάρχει υψηλή πιθανότητα, από τα αποτελέσματα άλλων εξετάσεων (π.χ. υπερηχογράφημα πρώτου τριμήνου, υπερηχογράφημα β-επιπέδου), ότι το έμβρυο μπορεί να έχει καρδιολογικό πρόβλημα.
• Όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό συγγενούς καρδιοπάθειας ή νόσου που μπορεί να σχετίζεται με καρδιολογικά προβλήματα. Κάποιες φορές, βέβαια, οι γονείς μπορεί να έχουν άγνοια του οικογενειακού ιστορικού και αυτό να αποκαλύπτεται μετά από διερεύνηση που ξεκινά με αφορμή τα αποτελέσματα του εμβρυοκαρδιολογικού ελέγχου.
• Όταν η μητέρα πάσχει από κάποια νόσο (π.χ. κάποια αυτοάνοσα νοσήματα, σακχαρώδης διαβήτης)  που η ίδια ή η φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει γι’ αυτήν είναι γνωστό ότι μπορεί να επηρεάσουν την καρδιά του κυήματος.
• Όταν υπάρχουν ενδείξεις ότι το έμβρυο έχει εκτεθεί σε κάποιο βλαπτικό παράγοντα (π.χ. λοίμωξη, ακτινοβολία), που ενδέχεται να έχει δυσμενείς συνέπειες στην καρδιά του.
  Αν συντρέχει ένας από αυτούς τους λόγους, ο γυναικολόγος θα συστήσει να γίνει ειδική εξέταση από εμβρυοκαρδιολόγο, η οποία συνήθως γίνεται μεταξύ 19ης και22ης εβδομάδας κύησης. Σε εκείνη την ηλικία, το έμβρυο είναι αρκετά ανεπτυγμένο, ώστε να μπορούμε να δούμε τις περισσότερες από τις δομές της καρδιάς με ικανοποιητική ακρίβεια, αλλά και ακόμη μικρό, ώστε τα οστά του εμβρύου και η άνετη κίνηση του μέσα στην μήτρα να μην θέτουν περιορισμούς στην εξέταση. Δεν αποκλείεται όμως, η εξέταση να γίνει, με κάποιους βέβαια περιορισμούς, πολύ νωρίτερα, ακόμα και από την 14η εβδομάδα, μέχρι και την πολύ προχωρημένη ηλικία κύησης.

Πόσο ακριβής μπορεί να είναι η διάγνωση μίας καρδιοπάθειας στο έμβρυο;

Με την βοήθεια των σύγχρονων υπερηχογράφων και με την κατάλληλη εκπαίδευση, η ακρίβεια στην διάγνωση είναι υψηλή. Από την διάγνωση μπορεί να ξεφύγουν είτε πολύ μικρών διαστάσεων ατέλειες στην καρδιά του εμβρύου, οι οποίες κατά κανόνα δεν θα επηρεάσουν αργότερα την ζωή του παιδιού, είτε προβλήματα που έχουν σχέση με την μετάβαση της κυκλοφορίας από την εμβρυϊκή σε αυτήν του νεογνού, που ολοκληρώνεται τους πρώτους μήνες της ζωής, και τα οποία είναι ευνόητο ότι δεν μπρούν να προβλεφθούν με ακρίβεια νωρίτερα. Είναι, βέβαια, προφανές ότι η ακρίβεια της διάγνωσης καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό και από την ποιότητα της απεικόνισης κατά την εξέταση, η οποία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (θέση εμβρύου, πάχος κοιλιακού τοιχώματος, διαπερατότητα του δέρματός της εγκύου στον ήχο, ηλικία κύησης), πολλοί από τους οποίους είναι δυνατό ενώ άλλοι είναι αδύνατο να τροποποιηθούν.

Κοκκινάκης Χρήστος
Καρδιολόγος με εξειδίκευση στην Εμβρυϊκή Καρδιολογία

Διαβάστε επίσης στο health4you

Ακούμε κλασική μουσική…για το καλό μας!

Το έμφραγμα είναι πιο επικίνδυνο για τις γυναίκες;

Μεσογειακή Διατροφή: Ασπίδα προστασίας για την υγείας μας

Η καρδιά μας ακούει μουσική…