Ο καρκίνος, ως ιατρικός όρος, αντιστοιχεί σε περισσότερες από 200 διαφορετικές ασθένειες, με τα περιστατικά διαρκώς να αυξάνονται, λόγω του δημογραφικού. Γερνάμε, άρα αρρωσταίνουμε περισσότερο. Έτσι, το 2012 καταγράφηκαν στην Ελλάδα 4.000 περιστατικά καρκίνου του μαστού και με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις, πλέον, ο αριθμός αυτός ανέρχεται σε 7.200 νέες ασθενείς ετησίως.

«Υπολογίζουμε ότι το 27% των Ελληνίδων θα νοσήσει κάποια στιγμή από κάποιο νεοπλασματικό νόσημα» λέει ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, Ευάγγελος Φιλόπουλος, ενώ παρόμοια είναι η εικόνα και για τον ανδρικό πληθυσμό, με τους καρκίνους των πνευμόνων, του στοματοφάρυγγα, του προστάτη και του παχέος εντέρου να έχουν τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης.

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου, ποιες εξετάσεις πρέπει να κάνουν οι γυναίκες και οι άνδρες προκειμένου να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης των νεοπλασματικών νοσημάτων και να πετύχουν έγκαιρη διάγνωση και μεγαλύτερη πιθανότητα ίασης.

Εξετάσεις και για τα δύο φύλα

Ο βασικός ογκολογικός κίνδυνος που απειλεί και τα δύο φύλα εξίσου είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, που στην Ελλάδα κοστίζει περίπου 8.000 ζωές ετησίως λόγω της υψηλής διάδοσης του καπνίσματος. Μπορεί να διαγνωστεί έγκαιρα με τη βοήθεια μιας σειράς εξετάσεων, όπως η βρογχοσκόπηση και η μαγνητική τομογραφία πνεύμονα, που οφείλουν να κάνουν οι καπνιστές ετησίως μετά την ηλικία των 40 ετών, μαζί με μια σπιρομέτρηση για την έγκαιρη διάγνωση της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας. Εννοείται ότι όσοι καπνίζουν συστηματικά από την εφηβεία πρέπει να ξεκινούν το check up νωρίτερα.

Εξίσου ύπουλος είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου και γι' αυτό άνδρες και γυναίκες οφείλουν, μετά την ηλικία των 50 ετών, να κάνουν προληπτικά την εξέταση της κολονοσκόπησης, η οποία, ανάλογα με τα ευρήματά της, μπορεί να επαναλαμβάνεται ανά πέντε ή δέκα χρόνια. Υψηλότερο κίνδυνο αντιμετωπίζουν όσοι έχουν πολύποδες στο έντερο, οι οποίοι πρέπει να εξετάζονται συχνότερα, προκειμένου να μην καθυστερήσει η ανεύρεση κάποιου όγκου.

Για τον καρκίνο του παγκρέατος, που έχει από τις πιο φτωχές προγνώσεις, δυστυχώς δεν υπάρχουν συγκεκριμένες εξετάσεις που πρέπει να γίνονται με συγκεκριμένη συχνότητα, ούτε όμως και ειδικά συμπτώματα που μπορούν να μας βάλουν σε υποψία. Το μοναδικά «καμπανάκια κινδύνου» περιλαμβάνουν απώλεια όρεξης, απώλεια βάρους και πόνο ψηλά στην πλάτη, όχι χαμηλά στη μέση, όπως στην περίπτωση της οσφυαλγίας.

Στους unisex ογκολογικούς κινδύνους περιλαμβάνεται και ο καρκίνος του δέρματος, ο μοναδικός που είναι ορατός με το μάτι και συνήθως εμφανίζεται σε προϋπάρχοντα σπίλο (δερματική ελιά). Η συστηματική παρακολούθηση της κατάστασης των δερματικών ελιών, η κλινική εξέταση από δερματολόγο και η χαρτογράφηση σπίλων, εφόσον απαιτηθεί, βοηθούν στην έγκαιρη διάγνωση του δερματικού καρκίνου.

Για γυναίκες

Στον γυναικείο πληθυσμό πιο συχνός με διαφορά είναι ο καρκίνος του μαστού. Οι γυναίκες 40 ετών και άνω οφείλουν να κάνουν ετησίως μία ψηφιακή μαστογραφία, η οποία εντοπίζει τους όγκους σε πολύ πρώιμο στάδιο. Συμπληρωματικά γίνεται και υπέρηχος μαστού, ενώ εναλλακτικά μπορεί να γίνει αντί των δύο εξετάσεων μόνο μία, η μαγνητική μαστογραφία εξπρές ή η τομοσύνθεση.

Σε ένα μικρό ποσοστό των ασθενών (5%) ο καρκίνος του μαστού και των ωοθηκών είναι κληρονομικός και οφείλεται στα δύο ογκογονίδια BrCa 1 και BrCa 2 που έγιναν γνωστά διεθνώς μετά την περιπέτεια υγείας της Angelina Jolie. Οι γυναίκες αυτές πρέπει να ξεκινούν τον έλεγχο νωρίτερα, από την ηλικία των 20 ετών, και να κάνουν γενετική εξέταση για την ανίχνευση των ογκογονιδίων, η οποία γίνεται στο εργαστήρι του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος και σε ιδιωτικά εργαστήρια γενετικής.

Δεύτερος σε συχνότητα εμφάνισης στις νέες γυναίκες 20-44 ετών είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Για τον περιορισμό των περιστατικών και τη μελλοντική τους εξάλειψη έχει δημιουργηθεί αντικαρκινικό εμβόλιο, αφού βρέθηκε ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, αλλά και του ορθού και του στοματοφάρυγγα, οφείλεται σε χρόνια λοίμωξη με τον ιό HPV των ανθρωπίνων θηλωμάτων.

Η ανακάλυψη αυτή τιμήθηκε με το Νόμπελ της Ιατρικής και στο οπλοστάσιο υπάρχουν τρία εμβόλια, τα οποία γίνονται δωρεάν στα κορίτσια 12 με 18 ετών, ενώ αρκετά κράτη εμβολιάζουν και τα αγόρια της ίδιας ηλικίας. Στην Αυστραλία τα εμβόλια αυτά γίνονται στο σχολείο σε όλους τους μαθητές, με συνέπεια να έχουν μειωθεί κατά 80% τα περιστατικά των σχετιζόμενων με τον ιό HPV καρκίνων. Στη χώρα μας η εμβολιαστική κάλυψη παραμένει πολύ χαμηλή (22%) και επειδή ο ιός HPV είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενος, οι γυναίκες πρέπει να κάνουν ετησίως τεστ ΠΑΠ μετά την έναρξη της σεξουαλικής ζωής ή κάθε τρία-πέντε χρόνια τεστ HPV.

Check up μόνο για άνδρες

Ο καρκίνος του προστάτη είναι το αρσενικό αντίπαλο δέος του καρκίνου του μαστού και σπάνια γίνεται επιθετικός. Όμως, σε ένα μικρό ποσοστό περιστατικών (5%) δίνει δυστυχώς πολύ επικίνδυνες μεταστάσεις. Γι' αυτό, όλοι oι άντρες μετά την ηλικία των 45 πρέπει να κάνουν ετησίως μια αιματολογική εξέταση για την ανίχνευση του προστατικού αντιγόνου PSA και μια κλινική εξέταση (με δακτυλική εξέταση του προστάτη) από ουρολόγο. Ύποπτες για καρκίνο είναι οι διαδοχικές αυξήσεις του PSA από χρόνο σε χρόνο και όχι οι απότομες εκτινάξεις του, που συνήθως μαρτυρούν μια λοίμωξη (ουρολοίμωξη ή προστατίτιδα) σε έξαρση.

Το καρέ των έξτρα συμβουλών Οι χρόνιες λοιμώξεις, όπως η ουρολοίμωξη, η προστατίτιδα και η λοίμωξη με τον ιό HPV στον τράχηλο της μήτρας ή στην στοματική κοιλότητα, ενδέχεται να οδηγήσουν σε καρκινικές αλλοιώσεις, γι' αυτό δεν πρέπει να τις παραμελούμε.

Η στοματική κοιλότητα μπορεί να αποκαλύψει πολλά για την οργανική μας υγεία, καθώς υπάρχουν νοσήματα τα οποία δίνουν εκεί τα πρώτα συμπτώματα. Συνεπώς, οφείλουμε να πηγαίνουμε δύο φορές τον χρόνο στον οδοντίατρο και όχι μόνο για να κάνουμε εγκαίρως σφραγίσματα στα τερηδονισμένα δόντια.

Πρέπει να γνωρίζουμε καλά το ιστορικό των συγγενών μας. Πολλοί καρκίνοι έχουν γενετική προδιάθεση, οπότε καλό είναι να είμαστε διαβασμένοι και υποψιασμένοι.

Τέλος, η υγιεινή διατροφή, πλούσια σε αντιοξειδωτικά, φρούτα και λαχανικά, μαζί με την άσκηση και την καταπολέμηση της παχυσαρκίας, αποτελούν τους ισχυρότερους συμμάχους μας στην πρόληψη του καρκίνου.