Εγκαύματα στο σπίτι, ένας άμεσος κίνδυνος

Η πρόληψη της πυρκαγιάς και του εγκαύματος είναι πρόβλημα περίπλοκο και ανησυχητικό. Ενώ όλος ο ιατρικός κόσμος πιστεύει ότι ένα βαρύ έγκαυμα είναι ο πλέον σοβαρός τραυματισμός που μπορεί να υποστεί κάποιος και να επιβιώσει, η απάθεια του κοινού έχει συγκεντρώσει το ενδιαφέρον της μόνο στην καταστολή της πυρκαγιάς, όταν αυτή εκδηλωθεί.

Στις ομάδες υψηλού κινδύνου για να υποστούν εγκαύματα στο σπίτι περιλαμβάνονται τα  παιδιά ηλικίας κάτω των 3 ετών και οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών. Αμέσως μετά, με ποσοστό 20% ακολουθούν οι τυχαία παρευρισκόμενοι στο χώρο που εκδηλώνεται η φωτιά. Στατιστικά στοιχεία μας πληροφορούν ότι το 75% όλων των εγκαυμάτων οφείλονται στο ίδιο το θύμα, ενώ το 65-75% αυτών των τραυματισμών συμβαίνουν στο σπίτι!

Η μεγαλύτερη αιτία των εγκαυμάτων σε αστικές περιοχές είναι τα θερμά υγρά. Εδώ το έγκαυμα συμβαίνει κατά πρώτο λόγο στην κουζίνα και κατά δεύτερο στο μπάνιο. Επειδή τα μικρά παιδιά είναι περίεργα, αναποδογυρίζουν βραστήρες ή πιάτα με καυτό περιεχόμενο για να το δουν. Γι’ αυτό λοιπόν σε σπίτι με μικρά παιδιά, δεν τοποθετούμε κατσαρόλες με καυτό περιεχόμενο στα εμπρός μάτια της κουζίνας, αλλά πάντοτε στα πίσω. Επίσης πρέπει να προσέχουμε τα καλώδια των ηλεκτρικών συσκευών γιατί μπορεί να μπλεχτούν στα πόδια των παιδιών που μπουσουλάνε και να ανατραπούν.

Τα ατυχήματα στο μπάνιο, που αποτελούν τη δεύτερη σε συχνότητα αιτία εγκαυμάτων, συνήθως οφείλονται στην υψηλή θερμοκρασία του νερού της βρύσης. Από αυτά το 27% συμβαίνουν σε απρόσεκτα παιδιά και σε ηλικιωμένα άτομα λόγω των αργών αντανακλαστικών τους ή σε άτομα με προβλήματα υγείας όπως παραπληγία, διαβήτης κ.λ.π. Πρέπει επίσης να αναφερθούμε στα εγκαύματα, που οφείλονται σε πυρκαγιά μέσα στο σπίτι από βλάβη οικιακών πηγών θερμότητας (π.χ το τζάκι, η ξυλόσομπα, οι θερμάστρες).

Είδη εγκαυμάτων

Το καλοκαίρι είναι η εποχή η συνδεδεμένη με τις διακοπές, είναι όμως και η χρονική περίοδος στην οποία συμβαίνουν τα περισσότερα ατυχήματα με ένα  αρκετά μεγάλο ποσοστό από αυτά να είναι τα εγκαύματα. Το έγκαυμα, αν και είναι ένα τραύμα που αφορά τοπικά το δέρμα και τους υποκείμενους ιστούς, εν τούτοις, ανάλογα με τη σοβαρότητά του, έχει επιπτώσεις σε όλο τον ανθρώπινο οργανισμό. Διακρίνονται σε σχέση με την αιτία που τα προκάλεσε ως εξής:

1. Θερμικά εγκαύματα: Όταν το αίτιο είναι η φωτιά, τα καυτά υγρά (λάδι, νερό, καφές) ή τα καυτά στερεά αντικείμενα.
2. Ηλεκτρικά εγκαύματα: το αίτιο είναι το ηλεκτρικό ρεύμα, το οποίο μέσα από το ανθρώπινο σώμα, δημιουργεί διαφόρου βαθμού κακώσεις στους ιστούς, μέχρι και το θάνατο.
3. Χημικά εγκαύματα: συνήθως προκαλείται από χημικές ουσίες, που όταν έρθουν σε επαφή με το δέρμα, δημιουργούν ιστικές καταστροφές.
4. Ακτινικά εγκαύματα: το αίτιο είναι η ιονίζουσα ακτινοβολία. Αυτή μπορεί να είναι ιατρογενής (θεραπευτικές ή διαγνωστικές ακτινοβολίες) αλλά και η ηλιακή ακτινοβολία (έγκαυμα μετά από πολύωρη ηλιοθεραπεία).

Το έγκαυμα ανάλογα με τη σοβαρότητά του διακρίνεται σε:

• 1ου βαθμού, όταν έχει καταστραφεί μόνο η επιδερμίδα. Εδώ το χρώμα του δέρματος είναι εξέρυθρο, με έντονο πόνο στην αφή. Συνήθως εδώ ανήκει το ηλιακό έγκαυμα.
• 2ου βαθμού, όταν έχει καταστραφεί η επιδερμίδα και το ανώτερο μέρος του χωρίου. Χαρακτηριστικός είναι ο έντονος πόνος. Σήμερα το είδος αυτό του εγκαύματος ονομάζεται μερικού πάχους.
• 3ου βαθμού, όταν έχει καταστραφεί όλο το πάχος του δέρματος, μέχρι το υποδόριο λίπος ή και βαθύτερα, χαρακτηριστικά σημεία είναι η απουσία πόνου στην περιοχή του εγκαύματος, η απουσία φυσαλίδων, ενώ το χρώμα είναι λευκό ή φαιό ή μαύρο ή και εξέρυθρο, που δεν ασπρίζει στην πίεση. Το είδος αυτού του εγκαύματος λέγεται ολικού πάχους.

Προσφέροντας τις πρώτες βοήθειες

Οι πρώτες βοήθειες που μπορούν να δοθούν είναι:

• Να απομακρύνουμε τον εγκαυματία με μεγάλη προσοχή από την αιτία που προκάλεσε το έγκαυμα, διατηρώντας τον σε ηρεμία και ακινησία.
• Να αφαιρεθούν με μεγάλη προσοχή τα ρούχα που καίγονται.
• Να προσέξουμε εάν έχει ελεύθερη αναπνοή και αν όχι, να κοιτάξουμε το στόμα του, μήπως έχει ξένα δώματα που πρέπει να απομακρύνουμε.
• Εάν πρόκειται για έγκαυμα που οφείλεται σε χημικές ουσίες πρέπει να ξεπλένεται το δέρμα που ήρθε σε επαφή με αυτές με άφθονο νερό.
• Σε εκτεταμένα εγκαύματα δε δίνουμε νερά από το στόμα.
• Δεν τοποθετούμε ποτέ αλοιφές ή διάφορα πρακτικά μέσα, στις εγκαυματικές επιφάνειες.
• Πρέπει να θυμόμαστε πάντα με ακρίβεια την ώρα που έγινε το ατύχημα και το αίτιο που το προκάλεσε. Στα θερμικά εγκαύματα, σημασία έχει να γνωρίζει ο γιατρός αν αυτά έγιναν σε κλειστό ή ανοιχτό χώρο, γιατί στον κλειστό χώρο επιβαρύνεται περισσότερο ο εγκαυματίας από εισπνοή προϊόντων καύσεως .
• Όταν το έγκαυμα αφορά στα χέρια ή τα πόδια, αυτά πρέπει να τοποθετούνται σε ψηλότερη θέση από το υπόλοιπο σώμα του εγκαυματία κατά τη μεταφορά του.
• Ειδοποιούμε το ταχύτερο δυνατό γιατρό ή αν αυτό δεν είναι εύκολο, μεταφέρουμε τον εγκαυματία στον πλησιέστερο ιατρικό σταθμό ή νοσοκομείο.

Αποκατάσταση του δέρματος  αλλά και της ψυχολογίας

Το έγκαυμα όταν ξεπερνά σε έκταση το 30% της επιφάνειας του σώματος, αποτελεί έναν πολύ σοβαρό τραυματισμό. Ο βαθμός σοβαρότητας του εγκαύματος εξαρτάται τόσο από την έκταση και το βάθος ενώ πολύ σοβαρές θεωρούνται οι περιπτώσεις όπου οι εγκαυματικές επιφάνειες εντοπίζονται στο πρόσωπο, στα χέρια, στα πόδια, στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, στις αρθρώσεις.

Οι περιπτώσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο επιστήμονας ποικίλουν και μπορεί να αφορούν αποκατάσταση δερματικών ελλειμμάτων σε επιφάνειες του σώματος κατεστραμμένες από το έγκαυμα, μέσω  δερματικών μοσχευμάτων. Υπάρχει επίσης και η χειρουργική διόρθωση σε μετεγκαυματικές ρικνωτικές ουλές, η χρησιμοποίηση ειδικών ναρθήκων για την κινητοποίηση αρθρώσεων που είχαν υποστεί εγκαύματα αλλά ειδικών πιεστικών επιδέσμων (Jobst) για τη πρόληψη υπερτροφικών μετεγκαυματικών ουλών. Ευρέως διαδεδομένη είναι και η χρήση  διατατών δέρματος (tissue expander) για αποκατάσταση δύσμορφων μετεγκαυματικών ουλών σε εμφανή σημεία του σώματος και η χρήση αυτομοσχευμάτων-τριχών.

Ο πιο σπουδαίος όμως παράγοντας για την ταχύτερη αποθεραπεία και κοινωνική επανένταξη του εγκαυματία είναι η ψυχολογική υποστήριξη. Σημαντικός είναι ο ρόλος του οικογενειακού περιβάλλοντος καθώς και η παρουσία ψυχολόγου. Για την συντομότερη επιστροφή του εγκαυματία σε φυσιολογικούς ρυθμούς ζωής χρειάζεται η δική του συνεργασία για να ξεπεράσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα την άσχημη εμπειρία του.