Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας καθιέρωσε διεθνώς τη 31η Μαΐου ως «Ημέρα κατά του Καπνίσματος» δίνοντας έμφαση στους κινδύνους που συνδέονται με το κάπνισμα και υποστηρίζοντας αποτελεσματικές πολιτικές για τον περιορισμό του. Φέτος, το κύριο θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας επικεντρώθηκε στην ανάγκη της αποκάλυψης και αντιμετώπισης των μεθόδων με τις οποίες προσπαθεί η βιομηχανία καπνού να παρεμβαίνει και να υπονομεύει την εφαρμογή μέτρων ελέγχου του καπνίσματος, όπως προβλέπονται στη Σύμβαση – Πλαίσιο του (WHO-FCTC) που ισχύει από το 2005.

Είναι γνωστό και αποδεδειγμένο πως η χρήση καπνού είναι μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου. Τα στατιστικά στοιχεία είναι αδιάψευστα: η παγκόσμια επιδημία του καπνίσματος σκοτώνει σχεδόν 6 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο, από τους οποίους πάνω από 600.000 είναι παθητικοί καπνιστές. Αν δεν δράσουμε σήμερα, το κάπνισμα θα σκοτώσει μέχρι και 8 εκατομμύρια ανθρώπους έως το 2030, από τους οποίους πάνω από το 80% ζει σε χώρες μεσαίου ή χαμηλού εισοδήματος.

Αισιόδοξα στοιχεία από την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία

Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, ευαισθητοποιημένη προ πολλού για τις βλαπτικές επιδράσεις του καπνίσματος και ιδίως στο αναπνευστικό σύστημα, δημιούργησε στους κόλπους της την «Ομάδα Εργασίας για τη Διακοπή του Καπνίσματος και τη Προαγωγή της Υγεία». Η εν λόγω Ομάδα έστειλε ένα αισιόδοξο μήνυμα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος (31/5). Σύμφωνα με συγκεντρωθέντα στοιχεία από έρευνα της ΕΠΕ, όπου συμμετείχαν 800 καπνιστές από την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τη Λάρισα και το Ηράκλειο Κρήτης, το 45% των καπνιστών δήλωσε αποφασισμένο να κόψει το κάπνισμα το επόμενο εξάμηνο. Παράλληλα, διπλασιάστηκε το ποσοστό των καπνιστών που επιχείρησαν να κόψουν το τσιγάρο τα τελευταία δύο χρόνια. Πολύ σημαντικό είναι το γεγονός πως το 61% αυτών, είναι στο ηλικιακό γκρουπ 30-40 ετών, γεγονός που αποδεικνύει ότι πλέον και οι νέοι έχουν συνειδητοποιήσει πόσο σημαντικό είναι να σταματήσουν το κάπνισμα προκειμένου να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους, στο παρόν αλλά και στο μέλλον.

Αντιμετωπίζοντας την εξάρτηση της νικοτίνης με αρωγό τον γιατρό

Ως ο κυριότερος λόγος για τη διακοπή του καπνίσματος καταγράφεται η βελτίωση της υγείας, με ποσοστό 66%, ενώ ακολουθεί, με αυξητική τάση, ο οικονομικός παράγοντας (20%). Συνολικά το 60% των καπνιστών δήλωσε ότι έχει κάνει τουλάχιστον μια προσπάθεια να κόψει το κάπνισμα αλλά δεν τα κατάφερε. Αυτό δεν προκαλεί κάποια έκπληξη καθώς η εξάρτηση από τη νικοτίνη είναι ισχυρότατη. Έχει αποδειχτεί πως είναι πιο ισχυρή κι από αυτήν ορισμένων ναρκωτικών, όπως η κοκαΐνη! Έτσι η διακοπή του καπνίσματος είναι ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση, όταν γίνεται με ατομική και μόνο προσπάθεια (αναφερόμενα ποσοστά επιτυχίας 3-5%). Επιπλέον, ακόμη και οι λίγοι που τα καταφέρνουν μόνοι τους να μην ξανακαπνίσουν, συχνά παρασύρονται και υποτροπιάζουν. Τα ποσοστά αυτά είναι ιδιαίτερα χαμηλά ακόμη κι όταν υπάρχει ιατρικός λόγος που επιβάλλει τη διακοπή καπνίσματος, όπως στους εμφραγματίες (14%). Τα παραπάνω στοιχεία φαίνεται να αγνοούνται από τους καπνιστές, καθώς το 57% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι μπορεί να κόψει το κάπνισμα μόνο με τη δύναμη της θέλησης του.

Ωστόσο, τα ποσοστά επιτυχίας για τη διακοπή του τσιγάρου πολλαπλασιάζονται στα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος και αγγίζουν το 65%. Παρόλο που ένα μεγάλο ποσοστό (54%) καπνιστών δήλωσε ότι γνωρίζει τα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος, λιγότεροι από τους μισούς γνώριζαν ότι τα Ιατρεία αυτά λειτουργούν στα περισσότερα δημόσια νοσοκομεία της χώρας και απαρτίζονται από ομάδα γιατρών ειδικών στη διακοπή καπνίσματος (μεγάλη μερίδα νομίζει ότι είναι ιδιωτικά κέντρα που πληρώνεις για εναλλακτικές μεθόδους). Ακόμη κι αυτοί που είχαν καλύτερη εικόνα για τα ΙΔΚ δεν ήξεραν πώς μπορούν να κλείσουν ραντεβού (71%), δηλαδή ότι πρέπει να καλέσεις το 1535 (γραμμή ΙΑΣΙΣ), όπως γίνεται για όλα τα ραντεβού στα νοσοκομεία. Επίσης, μόλις το 34% γνωρίζει ότι πλέον υπάρχει και ασφαλές φάρμακο ειδικό για τη διακοπή του καπνίσματος.

Τα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος μπορούν να βοηθήσουν τους καπνιστές να διακόψουν το τσιγάρο γρήγορα, οικονομικά και αποτελεσματικά. Δυστυχώς όμως από τα ευρήματα της έρευνας προκύπτει ότι οι καπνιστές δεν έχουν την σωστή πληροφόρηση. Συγκεκριμένα, πιστεύουν ότι απαιτούνται 1.000€ για να λάβει κανείς την ολοκληρωμένη παρακολούθηση και αγωγή. Η αλήθεια είναι ότι το κόστος αφορά μόλις τα 5 € για την επίσκεψη σε νοσοκομείο συν - αν χρειασθεί - το κόστος του φαρμάκου για 2-3 μήνες, εφόσον πλέον αυτό δεν αποζημιώνεται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Επίσης πιστεύουν ότι απαιτούνται πολλοί μήνες, ενώ στην πραγματικότητα ο χρόνος θεραπείας είναι μικρός, αφού συνήθως στα ΙΔΚ η διακοπή επιτυγχάνεται από τον πρώτο μήνα.

Το ηλεκτρονικό τσιγάρο: μόδα και όχι θεραπεία

Επιπρόσθετα στη δυσκολία απεξάρτησης από το τσιγάρο ήρθε και η νέα τάση για το ηλεκτρονικό τσιγάρο, η οποία υιοθετήθηκε άκριτα από χιλιάδες καπνιστές. Χωρίς όμως όπως η Ελληνική Πνευμονική Εταιρεία δηλώνει να υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση της ασφάλειας του ηλεκτρονικού τσιγάρου και επομένως δε μπορεί η μέθοδος αυτή να υποστηριχθεί ως επιστημονική θεραπευτική προσέγγιση της διακοπής του καπνίσματος. Παράλληλα, υπάρχουν διεθνείς μελέτες και μάλιστα πρόσφατα και από τη χώρα μας, που αποδεικνύουν την επικινδυνότητα του ηλεκτρονικού τσιγάρου.

Με βάση τις τρέχουσες πληροφορίες και την διαθέσιμη έρευνα, η  Ευρωπαϊκή Πνευμονολογική Εταιρεία (ERS) δεν ταξινομεί τα ηλεκτρονικά τσιγάρα ως ασφαλή εναλλακτική λύση στο κάπνισμα, ούτε τα θεωρεί ένα εγκεκριμένο εργαλείο για την διακοπή του καπνίσματος ή κατάλληλα για να χρησιμοποιούνται σε χώρους, όπου το συμβατικό κάπνισμα απαγορεύεται.