Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος στην αντιμετώπιση του καρκίνου του στόματος είναι η σίγουρα η ΠΡΟΛΗΨΗ. Η πρόληψη ορίζεται, ως η αναγνώριση και αποφυγή των διαφόρων αιτιολογικών παραγόντων αλλά και η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία σε πρώιμο στάδιο της νόσου.

Οι αιτιολογικοί παράγοντες που σχετίζονται με τον  στοματικό καρκίνο είναι:

Το κάπνισμα. Περίπου το 80% των ασθενών με καρκίνο του στόματος είναι καπνιστές. Ο κίνδυνος αυξάνεται στους καπνιστές πίπας και πούρων, ενώ ιδιαίτερα αυξημένη συχνότητα παρατηρείται σε αυτούς που μασούν τον καπνό.

Το αλκοόλ. Δεν προκαλεί από μόνο του καρκίνο, αλλά ενισχύει την καρκινογόνο δράση του καπνού.

Η υπεριώδης ακτινοβολία ενοχοποιείται κυρίως για τον καρκίνο του κάτω χείλους σε ασθενείς που είναι εκτεθειμένοι στον ήλιο.

Η έλλειψη σιδήρου έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στόματος, του οισοφάγου και του φάρυγγα.

Η έλλειψη βιταμίνης Α, η οποία παίζει προστατευτικό ρόλο στην εμφάνιση του καρκίνου, ευνοεί τη δημιουργία της νόσου.

Η μυκητίαση του στόματος αναφέρεται στο γεγονός ότι σε υπόστρωμα χρόνιας μυκητίασης είναι δυνατόν να παρουσιαστεί καρκίνος.

Ο ιός του θηλώματος και ο ιός του απλού έρπητα ενοχοποιούνται για τη δημιουργία καρκίνου της στοματικής κοιλότητας.

Ανοσοκαταστολή. Η χρήση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων μπορεί να αναστείλει τη φυσική προστασία από τον ίδιο τον οργανισμό στην ανάπτυξη κακοήθων όγκων. Οι ασθενείς με AIDS έχουν επίσης περισσότερες πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου λόγω ανοσοκαταστολής.

Ογκογόνα γονίδια, τα οποία κάτω από την επίδραση παραγόντων όπως ιοί, ακτινοβολία, χημικά κ.λπ. μπορεί να ενεργοποιηθούν και να προκαλέσουν τη νόσο.

Προκαρκινικές καταστάσεις στο στόμα.

Στη στοματική κοιλότητα είναι δυνατόν να παρουσιαστούν βλάβες οι οποίες, ενώ δεν έχουν τα πλήρη χαρακτηριστικά και την κλινική συμπεριφορά ενός καρκινώματος, είναι δυνατόν να μεταπέσουν σε αυτό αν παραμεληθούν. Οι καταστάσεις αυτές είναι:

• Η λευκοπλακία, η παρουσία δηλαδή λευκών πλακών στον βλεννογόνο του στόματος.
• Η ερυθροπλακία, η παρουσία δηλαδή ερυθρών πλακών στον βλεννογόνο του στόματος.
• Η χρόνια υπερπλαστική μυκητίαση (λευκές περιοχές).
• Η διαβρωτική μορφή του ομαλού λειχήνα του στόματος.
• Η ακτινική χειλίτιδα.

Με βάση τα παραπάνω είναι φανερό ότι κάθε περιοχή του στόματος που εμφανίζει κάτι διαφορετικό ως προς το χρώμα, το μέγεθος, την αίσθηση της αφής, την επιφάνεια, θα πρέπει να ελέγχεται από τον γιατρό άμεσα.

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του στόματος, που είναι και το πιο συχνό, εμφανίζεται με διάφορες μορφές, όπως λευκή πλάκα ή ερυθρή περιοχή, έλκος, ραγάδα, όγκος, βλάβη στα ούλα, περιοχή με επιφάνεια που μοιάζει με κουνουπίδι.

Συχνότερα παρουσιάζεται σαν έλκος ή σαν πληγή που μοιάζει με άφθα, μόνο πού δεν πονάει όπως συνήθως μία πραγματική άφθα. Κάθε έλκος που παραμένει και δεν επουλώνεται μετά την απομάκρυνση πιθανών αιτιολογικών παραγόντων, π.χ. ενός σπασμένου δοντιού που τραυματίζει την περιοχή ή μιας οξύαιχμης οδοντιατρικής προσθετικής εργασίας, ή όταν δεν υπάρχει ιστορικό τραυματισμού της περιοχής, θα πρέπει να ελέγχεται.

Η στοματική κοιλότητα παρέχει το μοναδικό πλεονέκτημα ότι είναι μια περιοχή του σώματος η οποία είναι ανοικτή στην απευθείας παρατήρηση. Αυτό διευκολύνει τον ίδιο τον ασθενή στη διαπίστωση μιας μη φυσιολογικής περιοχής, αλλά και τους γιατρούς που την επισκοπούν συχνά (οδοντίατροι, στοματολόγοι, ωτορινολαρυγγολόγοι, παθολόγοι, παιδίατροι κ.λπ.) να παραπέμψουν στους εξειδικευμένους συναδέλφους τους για περαιτέρω αξιολόγηση και θεραπεία. Η έγκαιρη διάγνωση σώζει, και πρέπει πάντα να είναι στο μυαλό μας αυτό

Τι πρέπει να προσέχουμε

Είναι γεγονός ότι κάθε βλάβη που παρατηρείται στο στόμα δεν είναι καρκινική, το αντίθετο μάλιστα. Στη στοματική κοιλότητα αναπτύσσονται πάρα πολλές μη καρκινικές βλάβες όπως ινώματα, κοκκιώματα, επουλίδες, φλεγμονές κ.λπ. Με βάση όμως τη βασική αρχή της ιατρικής ότι κάθε τι μη φυσιολογικό θα πρέπει να ελέγχεται, είναι σημαντικό να αναζητήσουμε τη διάγνωση και τη θεραπεία για οτιδήποτε παρεκκλίνει της φυσιολογικής όψης στον βλεννογόνο του στόματος.

Οι περισσότερες από τις παραμελημένες περιπτώσεις φτάνουν στα νοσοκομεία όταν είναι πια αργά για θεραπεία. Όσο πιο γρήγορα αντιμετωπιστεί μια βλάβη τόσο οι πιθανότητες για επιβίωση αυξάνονται. Μην περιμένετε να πονέσετε για να δείτε τον γιατρό σας. Ο καρκίνος γενικά δεν πονάει. Έτσι αναπτύσσεται ύπουλα και φτάνει σε προχωρημένα στάδια, όπου πλέον αντιμετωπίζεται δύσκολα.

Είναι λοιπόν εξαιρετικά σημαντικό αφενός να περιορίσουμε κατά το δυνατόν την έκθεσή μας σε παράγοντες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τον καρκίνο της στοματικής κοιλότητας και αφετέρου να ζητήσουμε άμεση βοήθεια όταν παρατηρήσουμε κάτι μη φυσιολογικό στο στόμα.

Θεραπεία

Σήμερα η θεραπεία του καρκίνου του στόματος είναι έργο ομάδας ειδικών στην οποία συμμετέ χουν στοματικοί και γναθοπροσωπικοί χειρουργοί, ωτορινολαρυγγολόγοι, ακτινοθεραπευτές, ογκολόγοι, πλαστικοί χειρουργοί, παθολογοανατόμοι, στοματολόγοι, οδοντίατροι, λογοθεραπευτές, διαιτολόγοι.

Οι ομάδες αυτές εργάζονται με σύγχρονες θεραπευτικές τεχνικές για να αντιμετωπίσουν την κύρια νόσο, τόσο στο διαγνωστικό όσο και στο θεραπευτικό επίπεδο, αλλά και για να εξασφαλίσουν μία κατά το δυνατόν ικανοποιητική ποιότητα ζωής στους ασθενείς.

Η πρόληψη, όμως, παραμένει ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση της νόσου, μέχρι τη μέρα όπου η επιστήμη θα μπορέσει να νικήσει ολοκληρωτικά τον καρκίνο.