Καρκίνος των ωοθηκών: Ποια είναι τα νεότερα δεδομένα για τη χειρουργική αντιμετώπιση των υποτροπών;

Πριν λίγους μήνες παρουσιάστηκαν τα δεδομένα από δύο εμβληματικές, τυχαιοποιημένες μελέτες που στόχο είχαν να αποσαφηνίσουν το ρόλο της χειρουργικής αντιμετώπισης σε αυτά τα πλαίσια (μελέτες AGO DESKTOP III/ENGOT-OV20 και SOC1/SGOG-OV2). Αμφότερες οι μελέτες συνέκριναν προοπτικά ασθενείς με υποτροπή του καρκίνου των ωοθηκών, οι οποίες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: η πρώτη ομάδα  αντιμετωπίστηκε με χημειοθεραπεία και η δεύτερη με χειρουργική επέμβαση, ακολουθούμενη από χημειοθεραπεία. Με βάση τα αποτελέσματά τους, η ογκολογική πρόγνωση των ασθενών βελτιωνόταν σημαντικά στα περιστατικά που υποβάλλονταν αρχικά σε χειρουργείο, ειδικά όταν αυτό εξασφάλιζε το ριζικό καθαρισμό κάθε ορατής μεταστατικής εστίας.

Πότε οι ασθενείς που υποτροπιάζουν πρέπει να αντιμετωπίζονται κατ’ αρχήν χειρουργικά;

Η επιλογή των ασθενών με υποτροπή του καρκίνου των ωοθηκών που θα ωφεληθούν περισσότερο από τη χειρουργική επέμβαση είναι μια κρίσιμη απόφαση για τους θεράποντες Ιατρούς. Με βάση τα κριτήρια της DESKTOP III, οι ασθενείς που υποτροπιάζουν μετά από τουλάχιστον 6 μήνες από την τελευταία δόση χημειοθεραπείας, είναι σε καλή κατάσταση, έχουν ασκιτικό υγρό <500 ml και μεταστάσεις που απεικονιστικά φαίνονται εξαιρέσιμες θα πρέπει να επιλέγονται για χειρουργική αντιμετώπιση πριν τη χορήγηση χημειοθεραπείας. Περαιτέρω, οι ασθενείς αυτοί θα πρέπει να έχουν χειρουργηθεί επιτυχώς κατά την αρχική διάγνωση του καρκίνου των ωοθηκών, δηλαδή να μην είχαν υπολειμματικές εστίες της νόσου στο τέλος της πρώτης τους χειρουργικής επέμβασης.   

Έχουν θέση οι τεχνικές της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής σε αυτές τις ασθενείς;

Όπως είναι ευρύτερα γνωστό, η ρομποτική και η λαπαροσκοπική χειρουργική συνδέονται με λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο, μειωμένη πιθανότητα επιπλοκών, ταχύτερη ανάρρωση και έναρξη της επικουρικής χημειοθεραπείας. Σε ασθενείς με υποτροπή του καρκίνου των ωοθηκών, προκαταρκτικά δεδομένα δείχνουν πως η ρομποτική και λαπαροσκοπική χειρουργική είναι ασφαλείς, συνδέονται με μεγάλα ποσοστά πλήρους αφαίρεσης της νόσου και δεν επιβαρύνουν την ογκολογική πορεία των ασθενών. Τονίζεται, όμως, πως o καρκίνος των ωοθηκών και η σύνδεσή του με την προσεκτική επιλογή των περιστατικών προς λαπαροσκοπική ή ρομποτική χειρουργική επέμβαση είναι πρωταρχικής σημασίας (π.χ. ασθενείς με μονήρεις ή πολύ περιορισμένης έκτασης υποτροπές).

Έχει θέση η χορήγηση υπερθερμικής ενδοπεριτοναϊκής χημειοθεραπείας (HIPEC) στην αντιμετώπιση των υποτροπών του καρκίνου των ωοθηκών;

Παρά τις αρχικές αισιόδοξες μελέτες, η αξία της HIPEC στην αντιμετώπιση των υποτροπών του καρκίνου των ωοθηκών αμφισβητείται. Λαμβάνοντας υπ’όψιν το σύνολο της σχετικής βιβλιογραφίας, η Ευρωπαϊκή Εταιρία Γυναικολογικής Ογκολογίας (ESGO) συστήνει όπως η HIPEC προσφέρεται επί του παρόντος αποκλειστικά στο πλαίσιο ερευνητικών πρωτοκόλλων και όχι ως θεμελιωμένη θεραπεία για τις ασθενείς με υποτροπή καρκίνου των ωοθηκών.

Ποιος είναι ο ρόλος της χειρουργικής στην αντιμετώπιση των μεταγενέστερων υποτροπών;

Υπό προϋποθέσεις, οι χειρουργικές επεμβάσεις μπορούν να ωφελήσουν τις ασθενείς ακόμα και στη δεύτερη υποτροπή της νόσου, όπως άλλωστε έδειξαν και πρόσφατα δεδομένα από το Memorial Sloan Kettering Cancer Center της Νέας Υόρκης. Οι γυναίκες με υψηλής κακοήθειας ορώδες καρκίνωμα, ευαισθησία στην πλατίνη, παρέλευση ικανοποιητικού χρονικού διαστήματος από την προηγούμενη θεραπεία (ιδανικά 2 χρόνια ή περισσότερο από τη χειρουργική αντιμετώπιση της πρώτης υποτροπής) και μονήρη υποτροπή παρουσιάζουν τα καλύτερα αποτελέσματα, αρκεί η χειρουργική εξαίρεση της νόσου να είναι πλήρης.

Πού πρέπει να πραγματοποιούνται οι αντίστοιχες χειρουργικές επεμβάσεις;

Είναι αποδεδειγμένο, διεθνώς, πως οι ασθενείς με καρκίνο των ωοθηκών ωφελούνται σημαντικά όταν οι επεμβάσεις τους, τόσο στην αρχική διάγνωση, όσο και στην υποτροπή, πραγματοποιούνται από ομάδες ειδικά πιστοποιημένων Γυναικολόγων Ογκολόγων και, όταν απαιτείται, τους συνεργάτες τους άλλων ειδικοτήτων. Ο καρκίνος των ωοθηκών απαιτεί  απόλυτη αφοσίωση στην αντιμετώπιση, η οποία εγγυάται την ορθή επιλογή των ασθενών προς χειρουργική αντιμετώπιση, τον καθορισμό της ιδανικής χρονικής στιγμής για αυτό, την πλήρη εξαίρεση των μεταστατικών εστιών, όπως ογκολογικά επιβάλλεται, και την ταχεία μετεγχειρητική τους ανάρρωση.

Eυχαριστούμε θερμά για τις πολύτιμες πληροφορίες τον Χειρουργό Γυναικολόγο και Πρόεδρο του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΜΗΤΕΡΑ, κ. Βασίλη Σιούλα.

Για περισσότερες συμβουλές και νέα στην γυναικολογική ογκολογία επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.sioulas-gyn.gr ή καλέστε στο 210 3006818.