Είναι ένα ταξίδι που αλλάζει όχι μόνο τη ζωή της ασθενούς, αλλά και των αγαπημένων προσώπων της, που στις πιο σκοτεινές στιγμές θα σταθούν δίπλα της ως φάρος ελπίδας, για να τη βοηθήσουν να καταπολεμήσει τα αισθήματα φόβου και απαισιοδοξίας.

O ιατρός Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, Χειρουργός Μαστού, Αναπληρωτής Διευθυντής Δ’ Κλινικής Μαστού ΜΗΤΕΡΑ δίνει όλες τις απαντήσεις για το πώς είναι να ζει μια γυναίκα με καρκίνο του μαστού, για τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει στην καθημερινότητά της, καθώς και για το ρόλο που παίζουν το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον στη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων.

Ποιες είναι οι συναισθηματικές και ψυχολογικές προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν οι γυναίκες που ζουν με καρκίνο του μαστού; Δεδομένου ότι ο μαστός αποτελεί σύμβολο της «θηλυκότητας» και ότι πολλές γυναίκες μετά από ένα χειρουργείο στο μαστό νιώθουν τρόπον τινά «ακρωτηριασμένες», ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλετε να απευθύνετε στις γυναίκες που δίνουν τη δική τους μάχη με τον καρκίνο του μαστού;

Όπως κάθε άνθρωπος που έχει βιώσει την εμπειρία του καρκίνου, έτσι και οι γυναίκες που νοσούν με καρκίνο του μαστού έρχονται αντιμέτωπες με ένα πλήθος αρνητικών συναισθημάτων, με κυρίαρχο το φόβο. Φόβο για τη ζωή τους, την υγεία τους, τη δυνατότητα να μεγαλώσουν τα παιδιά τους και εν γένει την ικανότητα πραγματοποίησης των ονείρων και των στόχων τους. Σημαντική ψυχολογική πρόκληση συνιστά η ανησυχία της γυναίκας με καρκίνο στο μαστό που αφορά σε θέματα αποδοχής από το σύντροφο, την οικογένεια, τον κοινωνικό περίγυρο και το επαγγελματικό περιβάλλον.

Καθώς είναι αλληλένδετη η ταύτιση του γυναικείου στήθους με έννοιες όπως η θηλυκότητα, η μητρότητα και η σεξουαλικότητα, όλοι αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος του πλήγματος στην εικόνα που έχει η γυναίκα για τον εαυτό της, στο άκουσμα της νόσησης και της πιθανής απώλειας του μαστού. Τα τελευταία χρόνια, οι εξελίξεις στην ογκοπλαστική χειρουργική και την ακτινοθεραπεία δίνουν τη δυνατότητα οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου μαστού να αντιμετωπίζονται με συντηρητικές επεμβάσεις, επιτρέποντας τη διατήρηση του μαστού με απόλυτη ογκολογική ασφάλεια και άρτια αισθητικά αποτελέσματα. Στις περιπτώσεις που επιβάλλεται μαστεκτομή, έχουν αναπτυχθεί απόλυτα ασφαλείς τεχνικές άμεσης και απώτερης αποκατάστασης. Σε κάθε περίπτωση, η γυναίκα έχει το αναφαίρετο δικαίωμα, πέρα από την αντιμετώπιση της νόσου της, να αναζητήσει το καλύτερο δυνατό για την αποκατάσταση της εικόνας του στήθους της.

Μια αγωνία των γυναικών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού και δεν έχουν ολοκληρώσει τον οικογενειακό προγραμματισμό αφορά στη δυνατότητα τεκνοποίησης μετά από τη θεραπεία. Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ασθενείς σε αναπαραγωγική ηλικία πάνω στο θέμα;

Ο καρκίνος του μαστού είναι νόσος που αφορά και σε νεότερες γυναίκες, αφού 5% των διαγνώσεων γίνεται σε γυναίκες κάτω των 40 ετών. Το γεγονός ότι στην εποχή μας πολλές γυναίκες για διάφορους λόγους, όπως οι σπουδές και η επαγγελματική αποκατάσταση, μεταθέτουν τη μητρότητα σε μεγαλύτερες ηλικίες, έχει ως συνέπεια κάποιες γυναίκες να διαγιγνώσκονται με καρκίνο μαστού πριν την ολοκλήρωση του οικογενειακού προγραμματισμού τους. Στην αντιμετώπιση της νόσου μπορεί να απαιτηθούν συστηματικές θεραπείες, όπως η χημειοθεραπεία και η ορμονοθεραπεία, οι οποίες αφενός μπορούν να προκαλέσουν μείωση της γονιμότητας (χημειοθεραπεία) αφετέρου δε, ο κίνδυνος ανεπιθύμητων ενεργειών στο έμβρυο (ορμονοθεραπεία) δεν επιτρέπει εγκυμοσύνη κατά το χρονικό διάστημα των ετών που αυτή χορηγείται. Έτσι, μέχρι πριν λίγα χρόνια, η δυνατότητα εγκυμοσύνης για μια νέα γυναίκα που είχε νοσήσει με καρκίνο στο μαστό ήταν ένα απαγορευτικό ζήτημα. Στην εποχή μας τα πράγματα δεν είναι πλέον έτσι. Ο θεράπων ιατρός οφείλει, πριν την έναρξη της θεραπείας, να συζητά με τη γυναίκα για τις δυνατότητες διατήρησης της γονιμότητας, όπως για παράδειγμα την κρυοσυντήρηση ωαρίων, εμβρύων ή ωοθηκικού ιστού και να παραπέμπει στο γυναικολόγο αναπαραγωγής. Επίσης, πρώτα συμπεράσματα από μεγάλη μελέτη καταδεικνύουν ότι η εγκυμοσύνη μετά από καρκίνο του μαστού δεν αυξάνει τον κίνδυνο υποτροπής ακόμα και αν χρειαστεί να διακόψουμε προσωρινά την ορμονοθεραπεία.

Τι ρόλο παίζουν η διατροφή και η άσκηση στη διαχείριση του καρκίνου του μαστού και στη συνολική ευεξία της ασθενούς; 

Ο ευεργετικός ρόλος της διατροφής, όσο και της άσκησης στη βελτίωση της πρόγνωσης σε γυναίκες που έχουν νοσήσει με καρκίνο στο μαστό είναι αδιαμφισβήτητος. Σειρά μελετών καταδεικνύει ότι η ισορροπημένη διατροφή, σε συνδυασμό με τακτική άσκηση, μειώνει τον κίνδυνο υποτροπής σε ποσοστά παρόμοια με αυτά που επιτυγχάνονται με τη χορήγηση ορμονοθεραπείας. Η υιοθέτηση ενός υγιούς τρόπου ζωής που θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ισορροπημένη διατροφή και ήπιας έως μέτριας έντασης άσκηση είναι ζωτικής σημασίας στην επίτευξη ψυχικής και σωματικής ευεξίας.

Πώς το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον μπορεί να βοηθήσει την ασθενή στη διαχείριση των αναπόφευκτων ψυχολογικών μεταπτώσεων που συνδέονται με τις αλλαγές που προκαλεί η νόσος στην εικόνα και την ψυχοσύνθεσή της; Ενθαρρύνετε την ανοιχτή επικοινωνία των ασθενών με τα αγαπημένα τους πρόσωπα;

Η διάγνωση και η θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού αποτελούν μια επώδυνη και σε αρκετές περιπτώσεις, μακρά περίοδο στη ζωή της γυναίκας που καταλείπει τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά τραύματα. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου είναι αναμενόμενες οι μεταπτώσεις στην ψυχολογική κατάσταση της ασθενούς, οι οποίες κυμαίνονται από την άρνηση και το θυμό έως τη θλίψη και τη διαπραγμάτευση, με καταληκτικό στάδιο την αποδοχή. Το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον καλείται να διαδραματίσει ένα σπουδαίο ρόλο, να βρίσκεται δίπλα στην ασθενή, δίνοντάς της παράλληλα το χώρο και το χρόνο για ομαλή μετάβαση από τα διάφορα ψυχολογικά στάδια. Σε καμία περίπτωση δεν βοηθάει ο οίκτος ή η προσπάθεια υποβάθμισης αντίθετα, η συμπόνοια, η ενσυναίσθηση και η αγάπη ενδυναμώνουν τη γυναίκα σε αυτόν της τον αγώνα.

Λίγες δεκαετίες πριν, η ύπαρξη κακοήθειας και ειδικά καρκίνου του μαστού συνιστούσε θέμα ταμπού, που επέβαλε νόμο σιωπής και απόκρυψης για το φόβο συνεπειών εξαιτίας κοινωνικών ιδεοληψιών. Τέτοιες τακτικές επέτειναν ακόμα περισσότερο την απομόνωση της γυναίκας που καλούταν να σηκώνει μόνη της το φορτίο της νόσου της. Οφείλουμε λοιπόν απερίφραστα να ενθαρρύνουμε την ανοικτή επικοινωνία των ασθενών τόσο με τα αγαπημένα τους πρόσωπα, όσο και με τον υπόλοιπο κοινωνικό και επαγγελματικό περίγυρο. Αντίστοιχα, το οικογενειακό περιβάλλον, ενθαρρύνοντας τη γυναίκα να εκφράζει ελεύθερα τα συναισθήματά της, δημιουργώντας στην ίδια πολύτιμο χώρο ασφάλειας.

Καρκίνος μαστού και φόβος υποτροπής: Πώς μπορεί μια ασθενής να διαχειριστεί αυτό το συναίσθημα;  

Από τη φύση του ως νόσος, ο καρκίνος συνοδεύεται από την πιθανότητα τοπικής υποτροπής ή μετάστασης, μικρότερη ή μεγαλύτερη, ανάλογα με την περίπτωση. Ο καρκίνος του μαστού δεν αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα. Είναι απόλυτα δικαιολογημένο, λοιπόν, η γυναίκα με εμπειρία καρκίνου του μαστού, γνωρίζοντας αυτό το γεγονός να διακατέχεται από ένα μόνιμο φόβο.

Ο καλύτερος τρόπος να διαχειριστούμε αυτό το συναίσθημα είναι να το χρησιμοποιήσουμε προς όφελός μας. Κατά συνέπεια, μπορεί να αποτελεί το έναυσμα ώστε να είμαστε συνεπείς στον έλεγχο παρακολούθησης σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντα ιατρού. Επιπροσθέτως, στην εμφάνιση κάποιου συμπτώματος, η ανησυχία μπορεί να αποτελέσει το κίνητρο για έγκαιρη παραπομπή στο γιατρό και τη διενέργεια της κατάλληλης εξέτασης.

Σε κάθε περίπτωση, είναι λογική η ύπαρξη δυσφορικών συναισθημάτων, όπως είναι και θεμιτή η συνδρομή του ειδικού ψυχολόγου αν αισθανθούμε ότι επηρεάζουν με μη εποικοδομητικό τρόπο την ποιότητα ζωής.

Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, Χειρουργός Μαστού και Αναπληρωτής Διευθυντής της Δ’ Κλινικής Μαστού του νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον ιατρό στα 2106869397, 6976794065.