Τα τελευταία χρόνια, όμως, έντονο ενδιαφέρον προκαλεί στην επιστημονική κοινότητα η σύνδεση της ενδομητρίωσης με την εμφάνιση καρκίνου των ωοθηκών. Ο Βασίλης Σιούλας, Μαιευτήρας-Γυναικολόγος με εξειδίκευση στη Γυναικολογική Ογκολογία, άρτι αφιχθείς στη χώρα μας από το διεθνούς φήμης ογκολογικό κέντρο Memorial Sloan Kettering Cancer Center της Νέας Υόρκης, εξηγεί στο health4you.gr όλα τα νεότερα δεδομένα σε αυτό το θέμα που πρέπει να γνωρίζουν οι γυναίκες με ενδομητρίωση.

 Τι είναι η ενδομητρίωση;

Ενδομητρίωση είναι η παρουσία ενδομητρικού ιστού, ο οποίος φυσιολογικά καλύπτει την κοιλότητα της μήτρας, σε έκτοπες θέσεις (π.χ. ωοθήκες, περιτόναιο ή άλλα όργανα εντός και, πιο σπάνια, εκτός της κοιλίας). Πρόκειται για μια αρκετά συχνή πάθηση, αφού προσβάλλει το 5-15% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας, ενώ, στην εμμηνόπαυση, ανευρίσκεται σε ποσοστό 3-5%. Αν και κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες ως προς το μηχανισμό εμφάνισής της, σήμερα, όλο και περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν πως η αιτιολογία της ενδομητρίωσης είναι πολυπαραγοντική.

Πώς εκδηλώνεται η ενδομητρίωση;

Οι ασθενείς με ενδομητρίωση, συχνά, αναφέρουν άλγος χαμηλά στην κοιλιά, το οποίο μπορεί να επιδεινώνεται τις ημέρες της περιόδου ή στη διάρκεια της επαφής. Επιπλέον, η ενδομητρίωση μπορεί να επιβαρύνει τη γονιμότητα. Είναι χαρακτηριστικό πως σχεδόν το 90% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας με τα παραπάνω συμπτώματα θα διαγνωστεί με κάποιο βαθμό ενδομητρίωσης. Από την άλλη πλευρά, αρκετές φορές, εστίες ενδομητρίωσης θα αναγνωριστούν τυχαία στα πλαίσια κάποιου απεικονιστικού ελέγχου (διακολπικό υπερηχογράφημα, μαγνητική τομογραφία) ή χειρουργικής επέμβασης για άλλο λόγο.

Τί είναι ο καρκίνος των ωοθηκών;

Ο καρκίνος των ωοθηκών αποτελεί την πιο επιθετική κακοήθεια του γυναικείου γεννητικού συστήματος. Δυστυχώς, σε ένα ποσοστό που υπερβαίνει το 70-80%, η νόσος γίνεται αντιληπτή όταν πλέον έχει προχωρήσει πολύ. Στους βασικούς παράγοντες κινδύνου για τη νόσο ανήκουν:

• Η ηλικία μεγαλύτερη των 60 ετών
• Η πρώιμη έναρξη της περιόδου ή η καθυστερημένη εμμηνόπαυση
• Η γενετική προδιάθεση (κυρίως μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA 1&2, σύνδρομο Lynch) και το κληρονομικό ιστορικό καρκίνου των ωοθηκών ή του μαστού
• Η ατοκία και η υπογονιμότητα
• Η ενδομητρίωση

Ποιες μορφές καρκίνου των ωοθηκών συναντάμε σε γυναίκες με ενδομητρίωση;

Η ενδομητρίωση αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης συγκεκριμένων τύπων καρκίνου των ωοθηκών: του ενδομητριοειδούς και του διαυγοκυτταρικού.  Σύμφωνα με πολύ πρόσφατα δεδομένα (Obstet Gynecol 2018;131:1095-1102), η αντίστοιχη πιθανότητα σε ασθενείς με ενδομητρίωση είναι 3 έως 5 φορές μεγαλύτερη, συγκριτικά με τις υπόλοιπες γυναίκες. Τονίζεται, πως ο κίνδυνος είναι ακόμα υψηλότερος όταν η ενδομητρίωση προσβάλλει τις ωοθήκες (ενδομητρίωμα ή σοκολατοειδής κύστη). Παρ΄ όλα αυτά, οι ασθενείς με καρκίνο των ωοθηκών που αναπτύσσεται σε αυτά τα πλαίσια είναι συνήθως νεότερες, διαγιγνώσκονται σε αρχικά στάδια της νόσου και έχουν πολύ καλύτερη πρόγνωση.  Σημειώνεται, επίσης, πως η εμφάνιση καρκίνου της μήτρας ή του τραχήλου δεν προάγεται από την παρουσία ενδομητρίωσης.

Με ποιο μηχανισμό η ενδομητρίωση προκαλεί καρκίνο των ωοθηκών;

Η χρόνια φλεγμονή και τα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων που συνοδεύουν την ενδομητρίωση θεωρούνται μείζονες παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση άτυπων μορφών της νόσου και, στη συνέχεια, καρκίνου. Σε μοριακό επίπεδο, αν και η έρευνα συνεχίζεται, κεντρικό ρόλο φαίνεται να διαδραματίζει η απώλεια της λειτουργίας των γονιδίων ARID1A, PIK3CA και PTEN. Τονίζεται πως οι μεταλλάξεις που ενοχοποιούνται για αυτή είναι σωματικές, δηλαδή εμφανίζονται τοπικά στους αντίστοιχους ιστούς και δεν κληρονομούνται.

Τί πρέπει να κάνω αν έχω διαγνωστεί με ενδομητρίωση;

Αν σας έχουν πει πως έχετε ενδομητρίωση, δεν υπάρχει λόγος ιδιαίτερης ανησυχίας! Συνολικά, η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών παραμένει πολύ χαμηλή. Στις μέρες μας, δεν υπάρχουν κατευθυντήριες οδηγίες από τις διεθνείς επιστημονικές εταιρίες για τον τρόπο παρακολούθησής σας σε αυτά τα πλαίσια. Παρ΄ όλα αυτά, η πλήρης χειρουργική εξαίρεση των εστιών ενδομητρίωσης, εφ’ όσον έχετε συμπτώματα, και η χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων ή προγεσταγόνων, αν δεν υπάρχουν αντίστοιχες αντενδείξεις, ίσως σας βοηθήσουν να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών.

ΠΡΟΣΟΧΗ, όμως, αν έχετε διαγνωστεί με άτυπη ενδομητρίωση! Η πιθανότητα υποτροπής ή εξέλιξης σε καρκίνο επιβάλλει, πλέον, την παρακολούθησή σας και από Γυναικολόγο με εξειδίκευση στην Ογκολογία!

Ο Βασίλης Σιούλας, είναι Μαιευτήρας - Γυναικολόγος στην Αθήνα, με εξειδίκευση στη Γυναικολογική Ογκολογία στο διεθνούς φήμης Memorial Sloan Kettering Cancer Center της Νέας Υόρκης. Συνεργάζεται με τα νοσοκομεία ΜΗΤΕΡΑ, όπου είναι Υπεύθυνος του Ιατρείου Γυναικολογικής Ογκολογίας, και ΥΓΕΙΑ, ενώ διατηρεί και το ιδιωτικό του ιατρείο. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.sioulas-gyn.gr ή καλέστε στο 210 300 68 18 & 6944 31 10 55.