Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος και δεύτερος σε θνησιμότητα στις γυναίκες. Η ακριβής αιτιολογία του είναι άγνωστη, καθώς οι αλλαγές σε κυτταρικό-μοριακό επίπεδο που οδηγούν στην καρκινογένεση δεν είναι ακόμη πλήρως γνωστές. Έχουν αναγνωριστεί διάφοροι παράγοντες που σχετίζονται επιδημιολογικά με αυξημένο κίνδυνο. Η κλινική εξέταση και η μαστογραφία βοηθούν στην έγκαιρη διάγνωση και όχι στην αποτροπή (πρόληψη) του καρκίνου μαστού. Από τους επιδημιολογικούς παράγοντες, σημαντικός είναι το οικογενειακό ιστορικό.Τις περισσότερες φορές οι καρκίνοι αυτοί είναι σποραδικοί ή τυχαίοι και ο κίνδυνος είναι περίπου διπλάσιος σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.Μόνο 1-2% των οικογενειών καρκίνων είναι κληρονομικοί, οφείλονται δηλαδή σε μετάλλαξη αυτοσωµατικών γονιδίων που μεταβιβάζονται από τη µία γενιά στην άλλη. Τα πιο γνωστά γονίδια είναι τα BrCa1 & BrCa2. Οι οικογένειες, άτομα των οποίων φέρουν τα μεταλλαγμένα αυτά γονίδια, παρουσιάζουν πολλά περιστατικά καρκίνου μαστού σε νεαρή ηλικία (< 3 5) αμφοτερόπλευρα, καρκίνο μαστού και ωοθηκών ή καρκίνο μαστού σε άνδρες (BrCa2). Η ιστολογική διάγνωση ατυπίας αυξάνει τον κίνδυνο 2-10 φορές ανάλογα µε τη βλάβη και είναι μεγαλύτερος όταν συνυπάρχει οικογενειακό ιστορικό.

Ακριβής συσχέτιση μεταξύ διατροφής και καρκίνου μαστού δεν είναι εύκολο να αποδειχθεί. Κάποιες μελέτες δείχνουν σχέση με την κατανάλωση κόκκινου κρέατος, ενώ η κατανάλωση αλκοόλ φαίνεται σταθερά ως παράγοντας κινδύνου. Επίσης η αύξηση του βάρους από τη νεαρή ηλικία (18 ετών) έως την εμμ ηνόπαυση περισσότερο από τα 25 κιλά αναγνωρίστηκε ως παράγων κινδύνου. Στην περίπτωση του αλκοόλ φαίνεται ότι αυξάνονται τα επίπεδα των κυκλοφορούντων οιστρογόνων,ενώ η μείωσή τους σε γυναίκες που γυμνάζονται συστηματικά μειώνει τον κίνδυνο. Τα τελευταία χρόνια, μετά τη μελέτη WHI (Women’s Health lnitiative), φάνηκε αύ-ξηση του καρκίνου μαστού σε γυναίκες που έπαιρναν συνδυασμό οιστρογόνωνπρογεστερόνης για περίπου 5 χρόνια. Η χορήγηση μόνον οιστρογόνων σε γυναίκες που είχαν υποβληθεί σε υστερεκτομή δεν αύξησε τον κίνδυνο. Η μελέτη αυτή παρουσιάζει αρκετές στατιστικές ιδιαιτερότητες, οπότε γίνονται επιπλέον αναλύσεις.

Πώς εκτιµάται ο κίνδυνος του καρκίνου του μαστού;

Υπάρχουν διάφορα στατιστικά μοντέλα στα οποία, μετά από προσεκτική λήψη του ιστορικού (από εξειδικευμένο άτομο), λαμβάνονται υπ’ όψιν διάφοροι παράγοντες (ανάλογα με το μοντέλο) και μας δίνουν το μέγεθος κινδύνου για το συγκεκριμένο άτομο. Τα μοντέλα Gail & Claus είναι γνωστότερα και εκτιμούν τον κίνδυνο σε γυναίκες μέσου κινδύνου, ενώ άλλα, όπως τα BRCaPRO, Frank &Couch ενδείκνυνται για γυναίκες υψηλότερου κινδύνου και προβλέπουν την πιθανότητα γενετικής μετάλλαξης. Νεότερες μέθοδοι εκτίμησης του κινδύνου είναι η αναρρόφηση κυττάρων από τη θηλή του μαστού (duct lavage) και η τυχαία κυτταρολογική με λεπτή βελόνα (FNA). Η εύρεση ατυπίας βάζει τη γυναίκα σε ομάδα υψηλού κινδύνου.Όμως οι μέθοδοι αυτές δεν έχουν μεγάλη πρακτική αξία και χρειάζονται περισσότερες προοπτικές μελέτες που θα απαντήσουν σε διάφορα ερωτήματα και θα είναι κλινικά ευρέως εφαρμόσιμες.

Πώς γίνεται η πρόληψη;

Οι επιλογές που έχουμε ως τώρα περιλαμβάνουν  αλλαγή του τρόπου ζωής, στενή παρακολούθηση, χημειοπροφύλαξη με αμοξιφαίνη ή ραλοξιφαίνη, προφυλακτική μαστεκτομή ή προφυλακτική ωοθηκεκτομή.Η αλλαγή των συνηθειών έγκειται σε μείωση ή σταθεροποίηση του βάρους, άσκηση, μείωση του αλκοόλ και του κόκκινου κρέατος. Θεραπεία υποκατάστασης δίνεται μόνον από το γιατρό και μόνον όταν χρειάζεται και συνυπολογίζονται παράγοντες όπως η μαστογραφική πυκνότητα.
Στενή παρακολούθηση γίνεται με κλινική εξέταση κάθε 6μηνο,μαστογραφία κάθε χρόνο κατά προτίμηση ψηφιακή– και μαγνητική τομογραφία μαστών σε γυναίκες υψηλού κινδύνου.Η προφυλακτική μαστεκτομή συνιστάται σε γυναίκες μεπολύ υψηλό κίνδυνο, που φέρουν τη μετάλλαξη των γovιδίων BRCa1 ή BRCa2. Μειώνει δραστικά τον κίνδυνο σε λιγότερο από 10% του αρχικού (μέχρι 95%). Αν και ακολουθείται από άμεση αποκατάσταση,επηρεάζει ψυχολογικά τις περισσότερες γυναίκες. Σε μια πρόσφατη μελέτη στις ΗΠΑ,όλο και περισσότερες γυναίκες επιλέγουν τη λύση αυτή.

Η προφυλακτική  ωοθηκεκτομή σε γυναίκες που έχουν τεκνοποιήσει και είναι στην αρχή της 4ης δεκαετίας μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου μαστού κατά 60%. Είναι λύση για γυναίκες που έχουν γovιδιακή προδιάθεση και κίνδυνο για καρκίνου μαστού και καρκίνου ωοθηκών.Λόγω του ότι μειώνεται κυρί-ως ο ορμονοεξαρτώμενος καρκίνος και οι γυναίκες αυτές κινδυνεύουν από μη ορμονοεξαρτώμενο, χρειάζεται προσεκτική συζήτηση για να αναγνωρισθούν αυτές στις οποίες ενδείκνυται η προφυλακτική μαστεκτομή.Η ταμοξιφαίνη και η ραλοξιφαίνη ανήκουν στους SERMS (εκλεκτικοί ρυθμιστές oιστρoγονικών υποδοχέων). Η ταμοξιφαίνη χρησιμοποιείται ως ορμονοθεραπεία σε γυναίκες με ορμονοεξαρτώμενο καρκίνο μαστού ανεξαρτήτως ηλικίας, ενώ η ραλοξιφαίνη είναι φάρμακο κατά της οστεοπόρωσης.

Σε μια μελέτη της STAR που συνέκρινε τις δύο αυτές ουσίες για τη μείωση του καρκίνου μαστού, βρέθηκε ότι και οι δύο μειώνουν τον διηθητικό ορμονοεξαρτωμενο καρκίνο κατά περίπου 50% η ταμοξιφαίνη και τον προδιηθητικό–, ενώ η ραλοξιφαίνη είναι αποτελεσματική μόνο σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Η ραλοξιφαίνη (Evista)δεν παρουσιάζει αυξημένο καρκίνο ενδομητρίου όπως η ταμοξιφαίνη, ενώ μειώνει τα θρομβωτικά επεισόδια και τον καταρράκτη.

Συμπερασματικά: ΝΑΙ,υπάρχει πρόληψη. Όλες οι γυναίκες, ανεξαρτήτως κινδύνου, πρέπει να εξετάζονται τακτικά και να υιοθετήσουν έναν υγιεινότερο τρόπο ζωής. Οι γυναίκες υψηλότερου κινδύνου πρέπει να συμβουλεύονται τον ειδικό ιατρό, ώστε να αποφασίζεται η καλύτερη μέθοδος,ανάλογα και με την ψυχοσύνθεση της κάθε γυναίκας.

Ευχαριστούμε πολύ την κα. Χριστίνα Τσιώνου,Μαιευτήρα-Γυναικολόγο, Χειρουργό Μαστού, Επιστημονική Συνεργάτιδα Νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ

Διαβάστε ακόμα στο health4you

Με μια σταγόνα αίμα θα προβλέπεται ο καρκίνος του μαστού

Πρόληψη και καρκίνος του μαστού

4 λάθη που ...ρίχνουν το στήθος!

Εσείς αυτοεξέταση μαστού κάνατε αυτό το μήνα;

Μητρικός θηλασμός, από το Α στο Ω

Στήθος και ινοκυστικές αλλάγες, ένα ζήτημα που αφορά τις γυναίκες