Πώς ορίζεται η οσφυαλγία;

Οσφυαλγία είναι ο πόνος που εμφανίζεται στην περιοχή της οσφύος, η οποία ανατομικά αφορίζεται από τις κατώτερες πλευρές και τις γλουτιαίες πτυχές. Συχνά μπορεί να συνοδεύεται από ισχιαλγία, πόνο δηλαδή που ακτινοβολεί προς τον έναν ή και τους δύο γλουτούς ή και προς τα κάτω άκρα στις περιοχές κατανομής του ισχιακού νεύρου. Δεν αποτελεί ξεχωριστή νοσολογική οντότητα, αλλά συμπτωματική εκδήλωση υποκείμενου νοσήματος και συνεπώς δεν υφίσταται ως διάγνωση.

Πρόκειται για το συχνότερο μυοσκελετικό ενόχλημα και από τις κυριότερες αιτίες ανικανότητας για εργασία. Έχει υπολογιστεί ότι περίπου το 80% των ενηλίκων θα προσβληθεί τουλάχιστον για μια φορά στη ζωή του από επεισόδιο οσφυαλγίας και ότι οι μισοί περίπου από αυτούς θα προσβληθούν εκ νέου. Είναι η δεύτερη αιτία επίσκεψης στο γιατρό μετά από τις λοιμώξεις του αναπνευστικού και αποτελεί αντικείμενο διαγνωστικής και θεραπευτικής προσέγγισης του ρευματολόγου.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πολλών μελετών υπάρχουν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της οσφυαλγίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε την καθιστική και την επίπονη σωματική εργασία, την παχυσαρκία, τη μεγάλη ηλικία, το κάπνισμα, το άγχος, την κατάθλιψη, το γυναικείο φύλο, την ινομυαλγία και την εγκυμοσύνη.

Ποια τα χαρακτηριστικά της

Με βάση τα κλινικά της χαρακτηριστικά διακρίνεται σε δύο κύριες κατηγορίες: την οσφυαλγία μηχανικού χαρακτήρα κατά την οποία τα συμπτώματα επιδεινώνονται με την δραστηριότητα και βελτιώνονται με την ανάπαυση και την οσφυαλγία φλεγμονώδους χαρακτήρα κατά την οποία τα συμπτώματα βελτιώνονται με την δραστηριότητα  και επιδεινώνονται με την ανάπαυση. Ανάλογα με τη διάρκεια  των συμπτωμάτων διακρίνεται: σε οξεία όταν διαρκεί λιγότερο από 4 εβδομάδες, υποξεία όταν διαρκεί 4-12 εβδομάδες και χρόνια όταν διαρκεί πάνω από 12 εβδομάδες.

Ποια τα αίτια της;

Tα αίτια εμφάνισης οσφυαλγίας διαιρούνται σε δύο κύριες κατηγορίες:

1. Αίτια προερχόμενα από την σπονδυλική στήλη ή τους παρακείμενους μυς και συνδέσμους:
• Μηχανικά>95% (δισκοκήλες, σπονδυλολίσθηση, σπονδυλική στένωση, διάχυτη ιδιοπαθής σκελετική υπερόστωση, κατάγματα, οσφυϊκή σπονδυλοαρθροπάθεια, ιδιοπαθή όπως θλάση).
• Νεοπλασματικά (πολλαπλό μυέλωμα ή μεταστάσεις από καρκίνο προστάτη, πνεύμονα, μαστού κλπ),
• Λοιμώδη (φυματίωση, βρουκέλλωση, οστεομυελίτιδα κλπ),
• Φλεγμονώδη (οροαρνητικές σπονδυλοαρθροπάθειες)
• Μεταβολικά (νόσος Paget, οστεοπόρωση κλπ)

2. Σπλαγχνικά αίτια
Είναι σπάνια και τέτοια μπορεί να είναι ο κωλικός του ουρητήρα, οι ωοθηκικές κύστεις, η πυελονεφρίτιδα, η χρόνια προστατίτιδα, η ενδομητρίωση, νεοπλάσματα του παχέος εντέρου και του παγκρέατος, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και η ρήξη ανευρύσματος της κοιλιακής αορτής.

Αναγνωρίστε τα συμπτώματα

Η οξεία οσφυαλγία (λουμπάγκο) είναι η συχνότερη μορφή και ακολουθεί συνήθως απότομη άρση βάρους, ασυνήθιστη επιβάρυνση ή δραστηριότητα. Χαρακτηρίζεται από έκδηλη μυϊκή τάση, εντοπισμένη ευαισθησία ή σπασμό και αρνητική νευρολογική σημειολογία.

Σε προσβολή των σπονδυλικών νευρικών ριζών και του ισχιακού νεύρου η συμπτωματολογία ποικίλει, αφού η εντόπιση του πόνου διαφέρει ανάλογα της ρίζας που προσβάλλεται, ενώ μπορεί να συνοδεύεται από ελάττωση ή απώλεια των αντανακλαστικών και αλλαγές στην αισθητικότητα. Ειδικότερα σε ριζίτιδα O4 παρατηρείται πόνος στο γλουτό και στην πρόσθια επιφάνεια του μηρού, υπαισθησία έσω επιφάνειας της κνήμης, ατροφία τετρακεφάλου και ελαττωμένο ως ανύπαρκτο επιγονάτιο αντανακλαστικό.

Η ριζίτιδα Ο5 χαρακτηρίζεται από πόνο στην οπίσθια επιφάνεια του μηρού, την πρόσθια επιφάνεια της κνήμης μέχρι το μεγάλο δάκτυλο, αισθητικές διαταραχές και ενίοτε πτώση του άκρου ποδός. Χαρακτηριστικά ο ασθενής αδυνατεί να περπατήσει στις πτέρνες. Η ριζίτιδα Ι1 εκδηλώνεται με πόνο στην έξω επιφάνεια της γαστροκνημίας και του άκρου ποδός, απώλεια του αχίλλειου αντανακλαστικού, αδυναμία ραχιαίας κάμψης και αισθητικές διαταραχές. Χαρακτηριστικά ο ασθενής δεν μπορεί να περπατήσει στις μύτες.

Η σπονδυλική στένωση εκδηλώνεται με πόνο στους γλουτούς, στους μηρούς ή στις γάμπες κατά τη βάδιση, το τρέξιμο ή το ανέβασμα σκάλας, ενώ μπορεί να συνοδεύεται από απώλεια ελέγχου της κύστεως και του εντέρου. Ο πόνος υποχωρεί όταν ο ασθενής κάθεται ή κάμπτει την ράχη και επιδεινώνεται όταν στέκεται όρθιος. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ασθενείς αυτοί περπατάνε πιο εύκολα στην ανηφόρα από ότι στην κατηφόρα.

Το σύνδρομο ιππουρίδας οφείλεται σε πλήρη σχεδόν παράλυση του ισχιακού νεύρου και στα δύο άκρα, απαιτεί επείγουσα νευροχειρουργική παρέμβαση. Χαρακτηρίζεται από οξύ αμφοτερόπλευρο πόνο, πάρεση των σφιγκτήρων με ορθοκυστικές διαταραχές, αναισθησία περινέου (συμπτωματολογία δίκην σέλας) και αμφοτερόπλευρη πτώση άκρου ποδός.

Η οσφυαλγία σπλαγχνικής αιτιολογίας έχει αντανακλαστικό χαρακτήρα, κατά κανόνα δεν επηρεάζεται από τις κινήσεις και δεν υποχωρεί με την ανάπαυση. Ο πόνος ενισχύεται συνήθως και γίνεται πιο σταθερός κατά την διάρκεια της νύχτας.

Η φλεγμονώδης οσφυαλγία εμφανίζεται σε νέους ενήλικες, εκδηλώνεται βαθμιαία, έχει σαφή προτίμηση στο αντρικό φύλο και χαρακτηρίζεται από πρωινή δυσκαμψία. Χαρακτηριστικά βελτίωνεται με την δραστηριότητα και κυρίως με την άσκηση, ενώ  επιδεινώνεται με την ανάπαυση. Διαρκεί πάνω από 3 μήνες και  έχει χαρακτηριστικές ακτινολογικές αλλοιώσεις

Η λοιμώδους αιτιολογίας οσφυαλγία συνοδεύεται από πυρετό και άλλες συστηματικές εκδηλώσεις, ενώ η νεοπλασματικής φύσεως από απώλεια βάρους και καταβολή δυνάμεων. Και οι δύο περιπτώσεις πιθανώς να συνοδεύονται από λεμφαδενοπάθεια συνήθως βουβωνική.

Συνοψίζοντας η οσφυαλγία είναι μια πολύ συχνή κλινική εκδήλωση διαφόρων παθήσεων που συναντάται στην καθημερινή ιατρική πράξη και ταλαιπωρεί πολλούς συνανθρώπους μας. Σχετίζεται συχνότερα με την καταπόνηση, τις μεγαλύτερες ηλικίες, την παχυσαρκία και την κακή φυσική κατάσταση. Στις περισσότερες περιπτώσεις βελτιώνεται αυτόματα εντός 4 εβδομάδων. Όταν όμως συνοδεύεται από κάποια από τις παρακάτω καταστάσεις θα πρέπει κανείς να θορυβηθεί και να απευθυνθεί άμεσα στον ειδικό γιατρό. Αυτές είναι: η πυρετική κίνηση, απώλεια βάρους και καταβολή δυνάμεων, απώλεια ελέγχου ούρων και κοπράνων, κοιλιακό άλγος, μυϊκή αδυναμία κάτω άκρων, αιμωδία στην έσω επιφάνεια των μηρών (δίκην σέλας), πρωινή δυσκαμψία, νυκτερινό άλγος, διάρκεια >4 εβδομάδες.

Διαβάστε και άλλα άρθρα Ρευματολογίας εδώ