Για τα παιδιά που κάνουν την πρώτη τους επαφή με μια σχολική βαθμίδα ή με ένα καινούργιο σχολικό περιβάλλον είναι μια πρόσκληση συμμετοχής στην ακαδημαϊκή και κοινωνική εξέλιξή τους ως ενεργά άτομα. Ταυτόχρονα είναι μια πρόκληση να δείξουν ότι ωριμάζουν φυσιολογικά. Η ανταπόκρισή τους στα ηλικιακά τους «καθήκοντα» είναι ένα πρώτο δείγμα της πορείας τους και των φυσικών τους ικανοτήτων να «πετύχουν» στη ζωή τους. Το σχολείο είναι η σκηνή όπου η εξέλιξη είναι πλέον ορατή, και όχι μόνο από το οικογενειακό σύστημα. Δεν είναι τυχαίο ότι στο θερμόμετρο της αγωνίας ο υδράργυρος ανεβαίνει.

Αγωνίες γονέων

Πώς, λοιπόν, διαμορφώνεται τώρα ο ρόλος του γονιού; Πώς μοιράζεται τη φροντίδα του παιδιού με ένα σύστημα που δεν μπορεί να ελέγξει; Ποια η ευθύνη του για τη μέχρι τώρα εξέλιξη του παιδιού; Συχνά αυτά τα ερωτήματα παραμένουν κρυμμένα, δεν εκφράζονται λεκτικά, αλλά μεταμορφώνονται σε αγωνία για το μέλλον του παιδιού. Τακτικά εκφράζονται συμπεριφορές προστασίας ή και υπερπροστασίας, που μπορεί να πνίξουν την αληθινή προσωπικότητά του.

Φυσικά, ο ρόλος του σχολείου δεν περιορίζεται στην αξιολόγηση ικανοτήτων. Με κέντρο τη μάθηση και την παιδεία, άλλος ουσιαστικός στόχος είναι η επέκταση του υποστηρικτικού ιστού ασφαλείας, απαραίτητου για τη φυσιολογική εξέλιξη όλων των αναπτυξιακών στόχων του παιδιού.

Κοινός στόχος της οικογένειας και του σχολείου είναι να αναπτύξει το παιδί θετική αίσθηση του εαυτού του ως αυτόνομου ατόμου με αυτοπεποίθηση και αίσθηση της πραγματικότητας. Αν δείξουμε στο παιδί την αγωνία ότι μπορεί να πέσει όταν προσπαθεί να περπατήσει, του μειώνουμε την αυτοπεποίθηση και διαστρεβλώνουμε την πραγματικότητα. Το ίδιο αν επαναλαμβάνουμε όλα τα μαθήματα κάθε βράδυ και του διορθώνουμε όλα τα γραπτά πριν τα δει ο δάσκαλος.

Συχνή η αγωνία και ο ενδόμυχος φόβος ότι το παιδί δεν θα τα καταφέρει ή ότι το σχολείο δεν θα ανταποκριθεί στις ανάγκες του. Γνωστά και φυσιολογικά συναισθήματα, αρκεί να μην εκφραστούν με πράξεις, αρκεί να αντιληφθεί ο γονιός έγκαιρα ότι είναι δικά του συναισθήματα και να τα ελέγξει.

Η επικοινωνία με το παιδί και με το σχολείο βοηθούν στη διαχείριση έντονων συναισθημάτων. Καθοριστική είναι και η μορφή συνεργασίας ανάμεσα στο σχολείο και στην οικογένεια για τη διατήρηση του ιστού ασφαλείας. Όταν τα παιδιά βιώνουν ένταση και διαφωνίες που δεν επιλύονται, νιώθουν ανασφάλεια, που μπορεί να επηρεάσει τη σχολική επίδοσή τους και την κοινωνική τους προσαρμογή.

Λουίζα Βελετζά
Διδάκτωρ Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Βοστώνης, τέως Επιστημονική Συνεργάτις Harvard Medical School, Επιστημονική Συνεργάτις Παίδων ΜΗΤΕΡΑ