Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το φαινόμενο των παιδιών που γίνονται υπέρβαρα και παχύσαρκα σε προοδευτικά μικρότερες ηλικίες. Αυτή η τάση που χαρακτηρίζει την παιδική παχυσαρκία προβληματίζει, δεδομένου ότι προεξοφλεί την ακόμη μεγαλύτερη επικράτηση της παχυσαρκίας των ενηλίκων στο μέλλον. Επιπλέον, δημιουργεί ανησυχία για την εμφάνιση σοβαρών χρόνιων προβλημάτων υγείας στην ενήλικο ζωή. Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση σε όλα αυτά τα φαινόμενα.

Συχνά συσχετίζουμε την κούραση με τη βαριά εργασία. Όσο πιο βαριά η εργασία τόσο μεγαλύτερη η κούραση. Ωστόσο, είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι άνθρωποι με επαγγέλματα που απαιτούν ελάχιστη φυσική καταπόνηση, π.χ. να κάθονται μπροστά από ένα κομπιούτερ όλη την ημέρα, είναι πολύ κουρασμένοι στο τέλος της ημέρας. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για αυτό: Είναι εξαντλημένοι! Αυτό είναι ενάντια στην κοινή λογική. Γιατί όμως συμβαίνει; Υπάρχουν αρκετοί και καλοί λόγοι για αυτό. Το σώμα μας λειτουργεί με μια βασική αρχή: "Χρησιμοποίησε το ή θα το χάσεις!" Με άλλα λόγια, αν δε χρησιμοποιήσεις ένα μέρος του, αυτό ατροφεί. Ένα παράδειγμα αυτού του κανόνα είναι η τοποθέτηση ενός σπασμένου μέλους μας στο γύψο μετά από ένα κάταγμα. Όταν αφαιρεθεί ο γύψος το εν λόγω μέλος είναι μικρότερο από το άλλο. Γιατί; Ο τρόπος διανομής θρεπτικών ουσιών βασίζεται στην εργασία που κάνει κάθε μέρος του σώματος. Το σπασμένο μέλος δεν εργάστηκε και κατά συνέπεια έλαβε λιγότερη τροφή. Ένα άλλο παράδειγμα που αφορά ολόκληρο το σώμα έχει να κάνει με τους αστροναύτες. Χρειάζονται λίγες εβδομάδες σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας για να αδυνατίσουν σημαντικά τα οστά, η καρδιά και οι μύες, ουσιαστικά ολόκληρο το σώμα. Όταν ένας υπάλληλος κάθεται όλη την ημέρα, η φυσική πρόκληση για το σώμα του είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ελάχιστη. Αυτό οδηγεί σε ασθενέστερους μύες. Επιπλέον, οι καθιστικές συνθήκες εργασίας είναι ιδανικές για την πρόσληψη σωματικού βάρους, που κυρίως αφορά πρόσληψη λίπους. Κατά συνέπεια, οι εξασθενημένοι πλέον μύες του σώματος πρέπει να εργάζονται ακόμη σκληρότερα για την εξασφάλιση της όρθιας θέσης σε ένα σώμα, που είναι ακόμη βαρύτερο, λόγω του επιπλέον λίπους.

Το αποτέλεσμα είναι η αναπόφευκτη κόπωση αυτών των μυών και πλήθος προβλημάτων, όπως οι χρόνιοι πόνοι της μέσης, οι πονοκέφαλοι και το αίσθημα πλήρους εξάντλησης. Προκειμένου να ανακουφιστεί από την οσφυαλγία ή ραχιαλγία, ο πάσχων μεταβάλλει τη θέση του όταν κάθεται, αλλαγή που όμως αποτελεί προσωρινή λύση. Μακροπρόθεσμα, το αποτέλεσμα είναι η κακή στάση του σώματος, που οδηγεί σε ακόμη σοβαρότερα προβλήματα.

Πώς μπορούμε, όμως, να προλάβουμε αυτό το πρόβλημα;

Προγράμματα απλών ασκήσεων, όπως τα calisthenics, μπορούν να βοηθήσουν. Τέτοια προγράμματα δεν απαιτούν ιδιαίτερο εξοπλισμό, μπορεί να γίνονται σε κύκλους λίγων λεπτών, αρκετές φορές την ημέρα, σε οποιοδήποτε μέρος και ανάλογα με τη διάθεση του γυμναζομένου. Αυτό που είναι πολύ σημαντικό είναι οι εργοδότες να επιτρέπουν την ύπαρξη χρόνου για άσκηση στο χώρο της εργασίας. Αυτό δεν είναι δα και καμιά ριζοσπαστική ιδέα. Για χρόνια στον εργασιακό χώρο υπάρχει η έννοια του διαλειμματος για καφέ ή για μεσημεριανό φαγητό.

Πρόσφατα στις ΗΠΑ έχει επιβληθεί από τους καπνιστές στους εργοδότες το να επιτρέπεται η ύπαρξη πολλαπλών μικρών διαλειμμάτων κατά τη διάρκεια της ημέρας, προκειμένου οι καπνιστές να εξέρχονται του κτηρίου για να καπνίζουν. Αυτά, βέβαια, είναι πολύ καλά νέα για τους μη καπνιστές, αφού έτσι γλυτώνουν από τις καταστροφικές επιδράσεις του παθητικού καπνίσματος. Όμως, ίσως είναι καιρός να δοθεί ανάλογος χρόνος, με αυτόν που δίνεται σε αυτούς που θέλουν να καπνίσουν και σε αυτούς που για παράδειγμα θέλουν να περπατήσουν. Είμαι πεπεισμένος ότι οι εργοδότες πρέπει να επιτρέπουν στους εργαζόμενους να ασκούνται κατά τη διάρκεια των ωρών εργασίας. Νομίζω ότι 10 λεπτά ανά τετράωρο εργασίας (10 λεπτά πριν το μεσημέρι και 10 λεπτά το απόγευμα), συνολικά 20 λεπτά την ημέρα μπορεί να αφιερωθούν στην εκτέλεση απλών ασκήσεων αντί να ξοδευτούν σε κατανάλωση καφέ και καπνού. Ασκήσεις, όπως οι κινήσεις που είχαμε διδαχθεί ως παιδιά στο μάθημα της γυμναστικής, το περπάτημα, το να σηκωνόμαστε και να καθόμαστε στην καρέκλα μας πολλές φορές διαδοχικά, τα calisthenics και οι ασκήσεις διατάσεως ανακουφίζουν τη μυϊκή ένταση, μειώνουν το άγχος, βελτιώνουν την κυκλοφορία του αίματος και θεραπεύουν τους μυϊκούς πόνους και την κόπωση.

Σε αντίθεση με το χρόνο που αφιερώνεται στο κάπνισμα και δεν προσφέρει καθόλου στην παραγωγικότητα, όλες οι μελέτες δείχνουν ότι ο χρόνος που αφιερώνεται στην άσκηση μπορεί να έχει σημαντικά θετικά αποτελέσματα σε πολλά επίπεδα: καλύτερη υγεία για τους εργαζόμενους, μειωμένες άδειες ασθενείας, λιγότερες δαπάνες για την υγεία και αυξημένη παραγωγικότητα στον εργασιακό χώρο. Βέβαια, αυτή η ιδέα των «διαλειμμάτων για άσκηση» κατά τη διάρκεια της ημέρας αντί για «διαλείμματα για καφέ», προκειμένου να εφαρμοσθεί με επιτυχία, πρέπει να προωθηθεί ως κάτι που είναι πολύ στη μόδα, πολύ «προχωρημένο», όπως θα έλεγαν και οι νεώτεροι.

Σε μακροχρόνια βάση θα πρέπει να ξανασκεφτούμε την πολιτική μας. Ως έθνος θα πρέπει να αλλάξουμε τη στάση μας απέναντι στη φυσική δραστηριότητα, τον αθλητισμό και τις διατροφικές μας συνήθειες. Δεν πρέπει να περιμένουμε κάποιος άλλος να μας λύσει το πρόβλημα. Είναι επιτακτική ανάγκη, όπως όλοι οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και η Κυβέρνηση να αναμιχθούν ενεργά στην προώθηση της φυσικής δραστηριότητας στα παιδιά.

Εδώ και πολλές δεκαετίες, υπάρχει διαμάχη για το αν τα εκπαιδευτικά προγράμματα φυσικής δραστηριότητας πρέπει να δίνουν έμφαση στα σπορ ή στη σχετιζόμενη με την υγεία σωματική εκγύμναση. Αυτή η διαμάχη κανονικά δε θα έπρεπε να υπάρχει. Αυτά τα δύο πρέπει να συνυπάρχουν, αφού το ένα συμπληρώνει το άλλο. Αποθεώνουμε τους αθλητές, και έτσι πρέπει να κάνουμε. Είναι απίθανα πλάσματα και πραγματοποιούν απίθανα επιτεύγματα. Μας θυμίζουν όλα αυτά που το απίθανο ανθρώπινο σώμα μπορεί να επιτύχει και αποτελούν έμπνευση για όλους μας. Όμως, δεν πρέπει να αγνοούμε όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους. Οι επιδιώξεις μας για τον αθλητισμό δεν πρέπει να αφορούν μόνο τη διασκέδασή μας αλλά και την υγεία κάθε προσώπου ξεχωριστά και συνολικά της κοινωνίας. Σκεφτείτε αυτά που θα μπορούσαμε να επιτύχουμε σε εθνικό επίπεδο, αν ένα μικρό μέρος των κερδών από τα επαγγελματικά σπορ μπορούσε να διατεθεί για την προώθηση της φυσικής δραστηριότητας.

Ας αφήσουμε λοιπόν τους αθλητές να εμπνέουν, τους εκπαιδευτικούς να μορφώνουν και τους πολιτικούς να διαμορφώνουν τις πολιτικές εκείνες που θα κάνουν πραγματικότητα όλα τα παραπάνω.