Η σχέση άσθματος και  αθλητισμού

Το άσθμα όπως και η εφηβεία έχουν ορισμένες ιδιαιτερότητες. Το άσθμα της σχολικής ηλικίας είναι πιο συχνά (σε ποσοστό άνω του 50%) αλλεργικό. Οι αναπνευστικές λοιμώξεις (μεταλοιμώδες άσθμα) προκαλούν κρίσεις άσθματος, κατά την προσχολική ηλικία κυρίως, και συνήθως υποχωρούν καθώς μεγαλώνει το παιδί. Τέλος, υπάρχει και το άσθμα με τη σωματική άσκηση, που είναι πιο έκδηλο στην εφηβεία, επειδή η αθλητική δραστηριότητα αυξάνεται. Η δύσπνοια σε συνδυασμό με αθλητικές δραστηριότητες οφείλεται, αρκετές φορές, στην έκλυση βρογχοσπάσμου από τη σωματική δραστηριότητα και μόνο, δηλαδή την άσκηση αυτή κάθε αυτήν (ασκησιογενής βρογχόσπασμος-exercise-induced asthma). Κατάλληλη προετοιμασία (δηλαδή προθέρμανση), εισπνοή από τη μύτη κατά την άσκηση ή/και λήψη του ενδεδειγμένου φαρμάκου (είτε σε χρόνια βάση είτε σε εισπνοές πριν από την άσκηση) μπορούν να αποτρέψουν τον βρογχόσπασμο. Άλλοτε, πάλι, η αλλαγή σε «μη ασθματογόνο άθλημα» προσφέρει όχι μόνο ανακούφιση αλλά και τη χαρά που παρέχει η άθληση.

Το ίδιο το άσθμα, όταν δεν έχει ρυθμιστεί, είναι δυνατόν με την άθληση να επιφέρει παροξυσμό από τις αυξημένες ανάγκες σε οξυγόνο. Πολλές φορές, μάλιστα, αυτό έχει οδηγήσει τελικά στη διάγνωση του χρόνιου βρογχικού άσθματος. Επιπλέον, ο βρογχόσπασμος από άσκηση έχει συσχετιστεί πρόσφατα και με εποχική αλλεργική ρινίτιδα αλλά και με χρόνια ρινίτιδα, καθώς επίσης και με παραρινοκολπίτιδα (π.χ.ιγμορίτιδα), δηλαδή την επιπλοκή της ρινίτιδας. Επίσης, οι καιρικές συνθήκες είναι πιθανόν να συμβάλουν στην εμφάνιση βρογχοσπάσμου. Έτσι, πολύ συχνά συμβαίνει ασθματική κρίση κατά την άθληση όταν ο αέρας είναι ψυχρός και, επιπλέον, εισπνέεται από το στόμα. Το ίδιο μπορεί να συμβεί όταν τα επίπεδα υγρασίας είναι υψηλά, η συγκέντρωση των ατμοσφαιρικών ρύπων μεγάλη (σε αστικά και βιομηχανικά κέντρα), υπάρχουν αυξημένα ποσά γύρεων (την άνοιξη) κ.ά. Άρα χρειάζεται προσοχή πριν από την άσκηση.

Η αθλητική δραστηριότητα στην εφηβεία αυξάνει τις πιθανότητες για την εκδήλωση άσθματος. Με την κατάλληλη αγωγή αλλά και με μεγάλη προσοχή (λόγω των ιδιαιτεροτήτων της ηλικίας) το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία.

Xρήσιμες παρατηρήσεις

Η συμβολή των δασκάλων, και ειδικά των καθηγητών σωματικής αγωγής, είναι εξαιρετικά χρήσιμη σε αυτές τις περιπτώσεις, διότι είναι οι πρώτοι οι οποίοι θα αντιληφθούν ότι «κάτι συμβαίνει» την ώρα που γυμνάζεται ένα παιδί. Σημαντικότατες, συνεπώς, είναι οι ακόλουθες δύο παρατηρήσεις: Το συγκεκριμένο παιδί «βήχει στο μάθημα της Γυμναστικής» (επειδή ο βήχας είναι δυνατόν να είναι η μόνη εκδήλωση άσθματος).

Ορισμένα παιδιά στα ομαδικά αθλήματα συμμετέχουν μεν, αλλά «μονίμως» σε θέσεις «ήσσονος προσπάθειας». Το γεγονός αυτό δεν σημαίνει πάντοτε τεμπελιά! Πρόκειται, μάλλον, για αντιρροπούμενο αρρύθμιστο άσθμα.

Με βάση τις παραπάνω παρατηρήσεις, ο ασθενής θα πάει στον γιατρό του  για να γίνει η σωστή διάγνωση. Εκτός από την ειδική θεραπευτική αγωγή, απαραίτητη είναι και η πρόληψη. Χρειάζεται συνήθως εισπνοή κάποιου φαρμάκου για να αποτραπεί η δύσπνοια. Επειδή το φάρμακο εισπνέεται πριν από την άσκηση, δεν θα ήταν άσκοπο, ίσως, να γίνεται η σχετική υπόμνηση στο παιδί που το χρειάζεται. Αυτό, μάλιστα, είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στην αρχή του σχολικού έτους, μετά δηλαδή την ανέμελη περίοδο της «θερινής ραστώνης», ώστε να γίνει «δευτέρα φύσις» τους υπόλοιπους σχολικούς μήνες.

Ειδικά για τους εφήβους, και με προσοχή (για να μην εκληφθεί ως αστυνόμευση, που σίγουρα θα προκαλέσει αντίδραση), επιβάλλεται πιθανότατα και επιτήρηση, επειδή η ηλικία αυτή χαρακτηρίζεται και από «αμέλεια» και από άρνηση. Σ’αυτό συντελεί, επιπροσθέτως, και το γεγονός ότι λόγω ηλικίας οι έφηβοι πολλές φορές δεν αισθάνονται «άρρωστοι» και δεν νοιάζονται γενικότερα για την κατάσταση της υγείας τους. Προφανώς, όπως είναι επόμενο, ούτε ασχολούνται με θεραπείες ούτε θεωρούν χρήσιμο να λαμβάνουν φαρμακοθεραπεία.