Τα πράγματα σίγουρα δεν είναι τόσο τραγικά και φυσικά δεν είναι όλοι οι φρονιμίτες ίδιοι. Στις περισσότερες περιπτώσεις η εξαγωγή των φρονιμιτών είναι μια απλή και ανώδυνη διαδικασία. Αυτές όμως οι περιπτώσεις δεν μπαίνουν στη συζήτηση γιατί απλά είναι ιστορίες χωρίς “δράκο”.

Ας ξεχωρίσουμε λοιπόν το μύθο από την πραγματικότητα και ας δούμε τι είναι οι φρονιμίτες, τι μπορούν να προκαλέσουν και πότε χρειάζεται να τους αφαιρούμε. Επίσης θα εξηγήσουμε τη διαδικασία εξαγωγής, τη μετεγχειρητική πορεία και τις πιθανές επιπλοκές.

Τι είναι οι φρονιμίτες;

Οι φρονιμίτες (σωφρονιστήρες ή 3^οι γομφίοι) είναι τα τελευταία δόντια που ανατέλλουν στο πίσω μέρος κάθε πλευράς του πάνω και του κάτω σαγονιού. Εμφανίζονται στο στόμα μετά τα 17 χρόνια, αλλά αναπτύσσονται μέσα στο σαγόνι και μπορούν να ελεγχθούν ακτινογραφικά 4 με 5 χρόνια νωρίτερα.

Σε κάποιες περιπτώσεις οι φρονιμίτες δεν εμφανίζονται στο στόμα γιατί δεν υπάρχουν καθόλου (συγγενής έλλειψη). Η έλλειψη ενός ή περισσοτέρων φρονιμιτών δεν δημιουργεί κάποιο πρόβλημα και μάλλον μας γλιτώνει από μπελάδες.

Πολύ συχνότερα όμως οι φρονιμίτες δεν παίρνουν την κανονική τους θέση μέσα στο στόμα είτε γιατί δεν υπάρχει αρκετός χώρος είτε γιατί η φορά ανατολής τους δεν είναι η σωστή. Στην περίπτωση που δεν φαίνονται καθόλου μέσα στο στόμα τους ονομάζουμε έγκλειστους, ενώ αν έστω και ένα μικρό κομμάτι του δοντιού έχει εμφανιστεί στο στόμα τους ονομάζουμε ημιέγκλειστους. Οι έγκλειστοι φρονιμίτες μπορεί να περιβάλλονται εξ’ ολοκλήρου από το κόκκαλο του σαγονιού (οστική έγκλειση) ή να καλύπτονται μόνο από μαλακούς ιστούς (ούλα).

Οι έγκλειστοι και οι ημιέγκλειστοι φρονιμίτες μπορούν να γίνουν αιτία διαφόρων δυσάρεστων καταστάσεων.

Τι μπορούν να προκαλέσουν οι έγκλειστοι και ημίκλειστοι φρονιμίτες;

ΠΕΡΙΣΤΕΦΑΝΙΤΙΔΑ: Η περιστεφανίτιδα είναι φλεγμονή των μαλακών ιστών που περιβάλλουν ημιέγκλειστους φρονιμίτες ή έγκλειστους που καλύπτονται μόνο από ούλα. Προκαλείται από μικρόβια που καταναλώνουν τα υπολείμματα τροφών που σφηνώνονται ανάμεσα στο φρονιμίτη και τα ούλα. Μπορεί τις πρώτες φορές να μην προκληθεί κάποια ιδιαίτερη ενόχληση εκτός από μια δυσάρεστη γεύση. Κάθε επόμενη προσβολή όμως είναι χειρότερη και μπορεί να υπάρχει ήπιος ή οξύς πόνος, δυσκολία στην κατάποση, οίδημα (πρήξιμο) μέσα στο στόμα ή και στο μάγουλο εξωτερικά, οίδημα των λεμφαδένων της περιοχής και πυρετός.

ΣΥΝΩΣΤΙΣΜΟΣ: Αν δεν υπάρχει αρκετός χώρος για να ανατείλουν οι φρονιμίτες μπορεί να σπρώξουν τα υπόλοιπα δόντια στραβώνοντάς τα. Αυτό συνήθως συμβαίνει στα μπροστινά δόντια της κάτω γνάθου. Για να επανέλθουν τα δόντια στην προηγούμενη θέση τους μετά από την εξαγωγή των σωφρονιστήρων θα χρειαστεί παρέμβαση ορθοδοντικού.

ΤΕΡΗΔΟΝΙΣΜΟΣ: Οι ημιέγκλειστοι φρονιμίτες μπορεί να τερηδονιστούν ή να διευκολύνουν τη συγκέντρωση τροφών ανάμεσα σε αυτούς και τα μπροστινά δόντια προκαλώντας τερηδονισμό του μπροστινού δοντιού (2^ου γομφίου).

ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ: Οι τροφές που συγκεντρώνονται ανάμεσα στους σωφρονιστήρες και τους 2^ους γομφίους προσελκύουν μικρόβια τα οποία εκτός από τερηδονισμό μπορεί να προκαλέσουν την απώλεια οστού που στηρίζει τα δόντια (περιοδοντίτιδα).

ΕΚΤΟΠΗ ΑΝΑΤΟΛΗ: Οι φρονιμίτες μπορεί να ανατείλουν σε θέσεις εκτός του οδοντικού τόξου. Σε αυτές τις περιπτώσεις προκαλούνται συχνά τραυματισμοί στα μάγουλα και τη γλώσσα ή και παρεμπόδιση στο άνοιγμα του στόματος.

Πότε χρειάζεται να γίνει εξαγωγή των φρονιμίτων;

Παλαιότερα, κυρίως στις ΗΠΑ, η προληπτική εξαγωγή των φρονιμιτών πριν ανατείλουν και προκαλέσουν προβλήματα είχε πολλούς υποστηρικτές σήμερα όμως δεν είναι η συνήθης πρακτική και οι φρονιμίτες αφαιρούνται όταν προκαλέσουν κάποια από τις καταστάσεις που προαναφέρθηκαν.

Οι έγκλειστοι και ημιέγκλειστοι φρονιμίτες αφαιρούνται συχνά κατόπιν εντολής του ορθοδοντικού για να αποφευχθεί η πιθανότητα να ξαναστραβώσουν δόντια ατόμων που έχουν υποβληθεί σε ορθοδοντική θεραπεία (σιδεράκια), καθώς και στις περιπτώσεις που πρόκειται να τοποθετηθούν εμφυτεύματα σε γειτονική περιοχή της γνάθου.

Σε κάθε περίπτωση είναι σκόπιμο μέχρι το τέλος της εφηβείας να γίνεται ακτινογραφικός έλεγχος του μεγέθους, της θέσης και της πορείας ανατολής των φρονιμιτών ώστε να προλάβουμε δυσάρεστες καταστάσεις.

Πόσο δύσκολη είναι η εξαγωγή των φρονιμιτών;

Η εξαγωγή των σωφρονιστήρων είναι μια απλή και ασφαλής χειρουργική επέμβαση. Η δυσκολία της εξαγωγής ενός φρονιμίτη εξαρτάται από τη φορά έγκλεισης, το μέγεθος και το σχήμα των ριζών καθώς και το πόσο έχει πλησιάσει ο σωφρονιστήρας στο μασητικό επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση τεράστια σημασία έχει ο σωστός προγραμματισμός της επέμβασης και ο ακτινογραφικός έλεγχος των προς εξαγωγή δοντιών ώστε να μην υπάρχουν εκπλήξεις κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Οι περισσότερες ιστορίες τρόμου που έχετε ακούσει για φρονιμίτες οφείλονται σε πλημμελή προγραμματισμό και απουσία ακτινογραφικού ελέγχου.

Πως γίνεται η εξαγωγή των φρονιμιτών;

Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων η εξαγωγή γίνεται με τοπική αναισθησία. Αν χρειάζεται να εξαχθούν περισσότεροι από έναν είναι σύνηθες να αφαιρούνται σε ζεύγη οι άνω και κάτω σωφρονιστήρες της κάθε πλευράς ενώ είναι δυνατόν να αφαιρεθούν ακόμα και οι τέσσερις ταυτόχρονα. Στην περίπτωση εγκλείστων ή ημιεγκλείστων γίνεται μία τομή στα ούλα για να αποκτήσει ο χειρουργός οπτική επαφή με το δόντι. Στην περίπτωση που το δόντι περιβάλλεται από κόκκαλο πρέπει να αφαιρεθεί μια μικρή ποσότητα πριν εξαχθεί το δόντι, ενώ αν η φορά έγκλεισης δεν είναι ευνοϊκή ή το δόντι είναι πολύ μεγάλο μπορεί να χρειαστεί να το κοπεί σε μικρότερα κομμάτια για να αφαιρεθεί πιο εύκολα. Στο τέλος της επέμβασης τα ούλα επαναφέρονται στη θέση τους και η αρχική τομή κλείνει με ράμματα.

Τι συμβαίνει μετά την εξαγωγή των φρονιμιτών;

Μετά την εξαγωγή και ανάλογα με τη δυσκολία της κάθε περίπτωσης μπορεί να υπάρχει πόνος στην περιοχή της εξαγωγής που ελέγχεται ΑΠΟΛΥΤΑ με τη λήψη αναλγητικών. Μέχρι την τρίτη μέρα μετά την εξαγωγή μπορεί να υπάρχει οίδημα (πρήξιμο) στο μάγουλο που υποχωρεί γρήγορα. Τις πρώτες μέρες μπορεί να υπάρχει δυσκολία στη μάσηση και περιορισμός της διάνοιξης του στόματος, οπότε ο ασθενής θα πρέπει να τρέφεται με μαλακή τροφή. Στις περισσότερες περιπτώσεις χορηγείται αντιβίωση προληπτικά για την αποφυγή μόλυνσης της περιοχής της επέμβασης. Τα ράμματα, αν δεν είναι απορροφήσιμα, αφαιρούνται περίπου μια βδομάδα μετά την εξαγωγή.

Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις (λιγότερο από 1%) η πιθανότητα σοβαρότερων επιπλοκών όπως ο τραυματισμός γειτονικών νεύρων αναγνωρίζεται προεγχειρητικά από τον σχολαστικό ακτινογραφικό έλεγχο και συζητείται με τον ασθενή κατά περίπτωση. Ακόμα και όταν συμβεί τραυματισμός κάποιου νεύρου, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, μέσα σε 3-6 μήνες η λειτουργία του νεύρου αποκαθίσταται πλήρως.

Ευχαριστούμε τον κο Ανδρέα Κοκολάτο , Οδοντίατρος – Χειρουργός Στόματος

Διαβάστε και άλλες ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις εδώ