Ενώ πολλές από αυτές έχουν όλες τις «ιδανικές προδιαγραφές» για να κυοφορήσουν τα εμφυτευμένα έμβρυα, ενώ όλες οι διαγνωστικές εξετάσεις που προηγήθηκαν και ακολούθησαν μετά την εμφύτευση είναι ελπιδοφόρες, τελικά η εξωσωματική γονιμοποίηση αποτυγχάνει. 

Τι μπορεί να φταίει;

Ένας από τους πιο υπεύθυνους ρόλους του γυναικολόγου που έχει ειδικευτεί στη γυναικεία γονιμότητα και στην εξωσωματική γονιμοποίηση είναι να ελέγχει κάθε φορά χωριστά τι μπορεί να πήγε στραβά και η εγκυμοσύνη δεν ολοκληρώθηκε. Συνήθως όταν κάτι δεν μπορεί να εξηγηθεί επιστημονικά τότε είθισται να αποδίδεται σε λόγους που έχουν να κάνουν με την κακή ή βεβαρημένη ψυχολογία της γυναίκας. 
Και αυτό ακριβώς επιβεβαίωσαν οι Σουηδοί επιστήμονες οι οποίοι στην έρευνά τους περιέλαβαν περισσότερες από 23 χιλιάδες γυναίκες. Απέδειξαν, δηλαδή, πως η κατάθλιψη και το άγχος συνδέονται με χαμηλότερες πιθανότητες επίτευξης κύησης με την μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Τα ευρήματα τη έρευνας 

Οι συγκεκριμένες γυναίκες που συμμετείχαν στον έρευνα των Σουηδών γενετιστών υποβλήθηκαν σε εξωσωματική γονιμοποίηση από το 2007. Ένα ποσοστό 4% διαγνώστηκαν με κατάθλιψη ή άγχος τα 2 χρόνια πριν την εξωσωματική ή έλαβαν αντικαταθλιπτικά 6 μήνες πριν υποβληθούν σε αυτήν.Η ερευνήτρια Carolyn Cesta, του Karolinska Institute, δήλωσε ότι η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε ότι γυναίκες που υποβλήθηκαν στην πρώτη τους εξωσωματική γονιμοποίηση και είτε είχαν διαγνωστεί με κατάθλιψη ή άγχος είτε είχαν χρησιμοποιήσει αντικαταθλιπτικά είχαν χαμηλότερα ποσοστά κύησης και γέννησης ζωντανού μωρού σε σύγκριση με τις γυναίκες εκείνες που δεν είχαν τις παραπάνω παθήσεις ή δεν έπαιρναν αντικαταθλιπτικά πριν την έναρξη της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Η ίδια έρευνα έδειξε πως όσες γυναίκες με διάγνωση άγχους ή κατάθλιψης δεν είχαν κάνει χρήση αντικαταθλιπτικών σκευασμάτων είχαν ακόμα χαμηλότερες πιθανότητες να κυοφορήσουν ή να γεννήσουν ζωντανό μωρό. Επομένως, ως ένα βαθμό- αν και μικρό- τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα φαίνεται πως βοηθούν να επιτευχθεί ολοκλήρωση της κύησης σε όσες γυναίκες σκέφτονται να υποβληθούν στην διαδικασία για εξωσωματική.

Σύμφωνα με την ερευνήτρια Anastasia Nyman Iliadou, συνδυαστικά, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι διαγνώσεις κατάθλιψης και άγχους μπορεί ενδεχομένως να είναι παράγοντας που οδηγεί σε χαμηλότερα ποσοστά εγκυμοσύνης και γέννησης ζωντανού εμβρύου σε αυτές τις γυναίκες. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι η σχέση δεν αποδείχτηκε πως είναι αιτιατή. Καθώς δεν επρόκειτο για τυχαιοποιημένη έρευνα, τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να οφείλονται σε γενετικούς παράγοντες ή σε παράγοντες του τρόπου ζωής που συνδέονται με την κατάθλιψη και το άγχος.

Το στρες προκαλεί βλάβες στο DNA

Στην παραπάνω έρευνα θα πρέπει να προστεθεί, πως ακόμη και αν τελικά μια γυναίκα καταφέρει να μείνει έγκυος, είτε με φυσική σύλληψη είτε με εξωσωματική γονιμοποίηση, το στρες είναι τόσο επιζήμιο που μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο DNA ακόμα και πριν τη σύλληψη τραυματίζοντας τα κύτταρά μας.Οι μελέτες συνδέουν την ύπαρξη άγχους με πιο κοντά τελομερή, που ευθύνονται μεταξύ άλλων για τη γήρανση, τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών νοσημάτων, διαβήτη και καρκίνου.Τα επίπεδα τελομεράσης και το μήκος των τελομερών στον οργανισμό, όπως είχε αναφερθεί και σε προηγούμενη μελέτη, η οποία είχε εστιάσει στο στρες και τη θνησιμότητα, διαιρούν τα κύτταρα μας με αποτέλεσμα αυτά να μειώνονται και να επέρχονται οι βλάβες στον οργανισμό. 

Όταν τα τελομερή μικραίνουν, τα κύτταρά μας πεθαίνουν. Στις νέες ηλικίες ο οργανισμός δημιουργεί ένα ένζυμο, την τελομεράση, η οποία έχει τη δυνατότητα να διατηρεί τα τελομερή υγιή. 
Αυτό το ένζυμο στις μεγάλες ηλικίες σταματά να λειτουργεί κανονικά. Και αυτό που διαπίστωσαν οι ερευνητές και στις δύο αυτές μελέτες είναι ότι το στρες και το άγχος, λειτουργούν στον οργανισμό όπως η αύξηση της ηλικίας, καταστρέφοντας την τελομεράση και κατ’ έκταση τα τελομερή. Με απλά λόγια το άγχος κάνει τα τελομερή μας να μοιάζουν ότι ανήκουν σε κάποιον ηλικιωμένο και όχι σε κάποιον νεαρό.

Δημιουργεί βλάβες ακόμη και στα έμβρυα

Το παράδοξο είναι, σύμφωνα με τους επιστήμονες, ότι το άγχος κατακλύζει τον άνθρωπο κυριολεκτικά, από την ενδομήτρια ακόμα ζωή του βρέφους και διαμορφώνεται με την προϋπάρχουσα κατάσταση της υγείας της μητέρας. Μια περιορισμένη έρευνα (Entringer & Wadwa) έδειξε ότι όσο πιο αυξημένα είναι τα επίπεδα άγχους της μητέρας πριν τον τοκετό, τόσο πιο κοντά είναι τα τελομερή του βρέφους. Και αυτό σημαίνει ότι ίσως στην ενήλικη ζωή του αποκτήσει συνήθειες επιβλαβείς εξαιτίας του χρόνιου άγχους. 

Η αλήθεια είναι ότι ακόμη και αν είσαι επαγγελματίας της υγείας δύσκολα μπορείς να επηρεάσεις μια γυναίκα και να καταφέρεις να την αποτρέψεις από το να είναι «στενάχωρη».

Μια γενική οδηγία που θα έδινα σε όλες όσες επιθυμούν να γίνουν μητέρες, είτε με φυσική σύλληψη είτε με εξωσωματική γονιμοποίηση, είναι να ασκούνται τακτικά έστω και κάνοντας ένα γρήγορο περίπατο, να τρέφονται υγιεινά και να ακολουθούν ένα σωστό ωράριο ύπνου. Αυτές οι τρεις συνήθειες, αν και δεν «σβήνουν» το άγχος, μετριάζουν κατά πολύ τη ζημιά που αυτό τους κάνει.

Κωνσταντίνος Πάντος, MD, PhD, Γυναικολόγος Αναπαραγωγής - Εξωσωματική Γονιμοποίηση, Διευθυντής του Κέντρου Ανθρώπινης Αναπαραγωγής, Κλινική «Γένεσις Αθηνών». www.genesisathens.gr