Ποιες οι σύγχρονες εξελίξεις;

Οι σύγχρονοι εξελίξεις αφορούν τη βελτίωση των χειρουργικών τεχνικών σε συνάρτηση με μία τεχνολογική επανάσταση. Η αρθροσκόπηση είναι η δυνατότητα επιτέλεσης επεμβάσεων μέσω πολύ μικρών τομών εισάγοντας μία μικροσκοπική κάμερα σε οποιαδήποτε άρθρωση ελέγχοντας, εκτιμώντας και επεμβαίνοντας για να διορθώσουμε σημαντικά προβλήματα.

1. Τραυματισμοί

Τραυματισμοί όπως ρήξεις προσθίου χιαστού συνδέσμου γόνατος ή εξάρθρημα ώμου που απαιτούσαν πολύ μεγάλες τομές με μυϊκούς και λοιπούς ιστικούς τραυματισμούς εκτεταμένους με μακροχρόνια μετεγχειρητική ακινητοποίηση και αποκατάσταση τώρα πια αποκαθίστανται με αρθροσκοπικά ή όπως συνολικά ονομάζουμε ελάχιστα επεμβατικά χειρουργεία. Οι τεχνικές, τα μηχανήματα, τα υλικά συνεχώς βελτιώνονται και η εμπειρία μας ολοένα και αυξάνει βασιζόμενη σε τεκμηριωμένα γεγονότα (evidence based medicine). Μέσω της αρθροσκόπησης τραυματισμοί όπως: ρήξη πρόσθιου και οπίσθιου χιαστού συνδέσμου και μηνίσκων στο γόνατο, ρήξη συνδέσμων και αστάθεια ώμου, υμενίτιδες και άλγη ποδοκνημικής, ελεύθερα οστεοχόνδρινα τεμάχια κ.α. αποκαθίστανται πλήρως μέσω μικρών τομών, ελάχιστης παραμονής στο νοσοκομείο, λιγότερου πόνου, μικρότερων επιπλοκών και γρηγορότερης αποκατάστασης.

Οι εξελίξεις στην αρθροσκοπική χειρουργική αφορούν τη δυνατότητα αντιμετώπισης και άλλων ή πιο σύνθετων παθήσεων ή την επέκτασή της και σε άλλες αρθρώσεις.

2. Γόνατο

Στο γόνατο δύο είναι οι βασικές εξελίξεις. Η πρώτη αφορά τη χειρουργική του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου. Σήμερα χρησιμοποιούμε ένα μόσχευμα, που υποκαθιστά τον ρηγμένο σύνδεσμο, και το τοποθετούμε στο γόνατο σε ένα τούνελ στο μηριαίο οστό και ένα τούνελ στο κνημιαίο. Έχει όμως αρχίσει και στην Ελλάδα η προσπάθεια της ακριβούς ανατομικής αναπαράστασης του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου ο οποίος στην πραγματικότητα αποτελείται από δύο μοίρες που κινούνται διαφορετικά και σταθεροποιούν το γόνατο είτε σε προσθιοπίσθιες είτε σε στροφικές κινήσεις με διαφορετικό συμπληρωματικό τρόπο. Έτσι χρησιμοποιούνται 2 μοσχεύματα τα οποία τοποθετούνται στην ακριβή ανατομική τους θέση σε 2 διαφορετικά τούνελ στο μηρό και 2 τούνελ στην κνήμη (!). Η τεχνική αυτή εφαρμόζεται όλο και λιγότερο μας δίδαξε όμως την προσπάθεια για πλήρως ανατομική αποκατάσταση του ραγέντος προσθίου χιαστού συνδέσμου. Φτάσαμε λοιπόν στην εξέλιξη που είναι το χειρουργείο τέταρτης γενεάς , πλήρως εξατομικευμένο για τον κάθε ασθενή με απόλυτη ανατομική αποκατάσταση του προσθίου χιαστού με μόσχευμα μονής δέσμης μέσω έσω και συμπληρωματικής έσω αρθροσκοπικής πόρτας.

Η δεύτερη αφορά την αποκατάσταση κακώσεων χόνδρου η οποία ανάλογα με τον εντοπισμό, το βάθος και την έκταση της βλάβης γίνεται είτε με καθαρισμό και λείανση με ειδικά μηχανήματα του χόνδρου, είτε με τεχνική μικροκαταγμάτων (micro fracture) είτε με μεταμόσχευση αυτόλογων χονδροκυτάρων. Εντυπωσιακή είναι τέλος η δυνατότητα αρθροσκοπικής επιδιόρθωσης εξαιρετικά σύνθετων κακώσεων του γόνατος όπου έχουν ραγεί σχεδόν όλα τα ανατομικά στοιχεία αυτού (χιαστοί και πλάγιοι σύνδεσμοι, οπισθιοεξωτερική γωνία, μηνίσκοι, χόνδρος κλπ.).

3. Ώμος

Στον ώμο σημειώνονται κυριολεκτικά ραγδαίες εξελίξεις. Σε μία δύσκολη και πολυσύνθετη άρθρωση οι τραυματισμοί της σηματοδοτούσαν παλαιότερα τον τερματισμό μιας αθλητικής καριέρας και την έναρξη μιας σειράς προβλημάτων για την μετέπειτα ζωή. Σήμερα προβλήματα όπως ρήξεις στροφικού πετάλου, ρήξεις επιχειλίου χόνδρου, εξαρθρήματα και αστάθειες ώμου αντιμετωπίζονται επιτυχώς χειρουργικά όχι μόνο σε αθλητές και νέους ανθρώπους αλλά και σε μεγαλύτερες ηλικίες μέσω της αρθροσκοπικής χειρουργικής.

4.Λοιπές παθολογικές οντότητες

Παθολογικές ή τραυματολογικές οντότητες μπορούν να αποκατασταθούν χειρουργικά αρθροσκοπικά στον αγκώνα, τη σπονδυλική στήλη, την πηχεοκαρπική και την ποδοκνημική άρθρωση, ακόμα και στις αρθρώσεις των δακτύλων. Τέλος η αρθροσκόπηση αρχίζει και γίνεται τόσο διαγνωστικά όσο και θεραπευτικά ένα χρήσιμο εργαλείο για προβλήματα της άρθρωσης του ισχίου.

Πως διαμορφώνεται το νέο περιβάλλον στην Ορθοπαιδική Αθλητιατρική και Αρθροσκοπική Χειρουργική;

Μέσω ελάχιστα ή λιγότερο επεμβατικών τεχνικών αντιμετωπίζονται τραυματισμοί όπως η ρήξη του αχίλλειου τένοντα, η συρραφή του οποίου αναλόγως των ενδείξεων μπορεί να γίνει και διαδερμικά, ή συντριπτικά κατάγματα ισχίου ή μακρών οστών του σώματος. Εντυπωσιακή είναι η μέθοδος χειρουργικής αποκατάστασης καταγμάτων μέσω computer. Η χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών, μηχανημάτων πλοήγησης (navigation) και ρομπότ (ρομποτική χειρουργική) δεν είναι στη σφαίρα της φαντασίας αλλά απτή πραγματικότητα.

Η μεγάλη πρόκληση για τον ορθοπαιδικό χειρουργό του 21^ου αιώνα είναι να μπορέσει να ανταποκριθεί στην επιθυμία αφενός του ηλικιωμένου ασθενή να παραμείνει σωματικά και πνευματικά δραστήριος και κοινωνικά χρήσιμος, αφετέρου των νεότερων ασθενών να συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες όλο και πιο απαιτητικές σωματικά, οδηγώντας σε κακώσεις που απαιτούν βιολογικές λύσεις.

Το μέλλον βρίσκεται στην αναγεννητική ιατρική με την προοπτική ανάπτυξης νέων ιστών και οργάνων χρησιμοποιώντας βλαστικά κύτταρα τα οποία έχουν την ικανότητα να αυτοανανέωνται και να διαφοροποιούνται σε πολλούς διαφορετικούς τύπους ιστών. Επαγγελματικές ποδοσφαιρικές ομάδες του εξωτερικού εργάζονται ήδη στη χρήση βλαστοκυττάρων για την αποκατάσταση τραυματισμών μέσα βέβαια από επιστημονικές, ηθικές και δεοντολογικές αμφισβητήσεις.

Δημήτρης Τσούκας
Δ/ντής Ορθοπαιδικής Κλινικής Αθλητικών Κακώσεων Ιατρικού Κέντρου Αθηνών
Δ/ντής Κέντρου Ελάχιστα Επεμβατικής Ορθοπαιδικής και Αθλητιατρικής Χειρουργικής MIOSMED
www.tsoukas-ortho.gr